EKSKLUZIVISHT PËR ARGUMENTUM
NGA DR. JORGJI KOTE
Mjeshtër i Madh
Padyshim që në këto 8 dekadat e fundit, SHBA-të e kanë treguar vehten si komb i jashtëzakonshëm, me një politikë të brendshme dhe të jashtme të karakterizuar nga etika, idealizmi dhe Realpolitika. Duke realizuar kësisoj vizionin e Thomas Jeffersonit që “ SHBA-të të jenë shpresa më e mirë në botë” apo «një far ndriçues mbi kodrinë » siç u shpreh Regani në fjalën e vet të lamtumirës presidenciale”.
Mirëpo tani, siç pohon me dhimbje Ed Arnold, Bashkëpunëtor i Lartë Kërkimor në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara në Londër ” dhe shumë ekspertë të tjerë duket se SHBA-të po ndahen me vlerat perendimore”.
Në politikën e tanishme të brendshme vlerësohen disa aspekte pozitive, sidomos mbrojtja e vlerave tradicionale konservatore, shkurtimet burokratike, lufta kundër shpërdorimeve dhe abuzimeve, forcimin e kohezionit social, etj. Mirëpo, krahas tyre po shihen akte, veprime dhe sulme të paprincipta kundër vlerave dhe institucioneve më përfaqësuese të demokracisë amerikane dhe perendimore.
”Revolucioni i Madh Kulturor” amerikan, siç e quajnë disa analistë perendimorë ka përfshirë fushat më jetike, si arsimin, kulturën, shëndetësinë, gjyqësorin, shtypin, median, duke i shpallur luftë të hapur elitës intelektuale, shkencore, kulturore dhe mediatike amerikane dhe të huaj.
Kështu, në mesnatën e 14/15 Marsit iu ”vu dryni me një të rënë të lapsit” emblematikes ” Zëri i Amerikës” dhe Radio Free Europe/Radio Liberty – të krijuara në vitet 40 për t’u treguar të vërtetën popujve që vuanin në zgjedhën totalitare nazi-fashiste dhe mbas vitit 1945 – 1990 dhe atyre që vuanin në totalitarizmin e kuq. Pa konsultime as me Kongresin që e financon atë. Ndonëse kostoja vjetore prej vetëm 270 milion Dollarë me 2000 gazetarë në 60 gjuhë të botës dhe me mbi 400 milionë ndjekës nuk ishte ndonjë gjë për një vend të madh si SHBA-të. Ndaj dhe « vdekja » e VoA-s u festua me shampanjë në vendet me rregjime diktatoriale.
Me të drejtë në 8 paditë gjyqësore nga federatat mediatike, gazetarët dhe drejtori i Përgjithshëm i VoA-s, në Letrën e 41 kongresmeneve drejtuar Presidentit Trump dhe në reagimet e shumta kudo në botë theksohet se « ajo që po ndodh me gazetarët e VoA-s është jo vetëm shkelje e Amendamentit të Parë Kushtetues për lirinë e fjalës/shtypit, por dhe mbyllja qeveritare e gazetarisë; mbyllje e cila minon « fuqinë e butë » dhe besueshmërinë e politikës dhe imazhit amerikan kudo në botë»
E njëjta gjë mund të thuhet për mbylljen dhe pas anullimit gjyqësor riformatimin total të USAIDI-t të krijuar nga Presidenti John F. Kennedy për të përmirësuar kushtet social-ekonomike në vendet që vuajnë nga rregjimet autoritare dhe terrorizmi. Po ashtu, « Fabrika e mendimit » siç njihet Think Tanku me shtrirje ndërkombëtare « National Endoëment for Democracy“, i krijuar nga Presidenti Regan ushtronte kudo shumë forma të larmishme pune dhe jepte bursa studimi për aktivistët e demokracise dhe politikanët e rinj në gjithë botën.
Kësaj furtune kësaj radhe nuk po i shpëtojnë dot as universitetet me famë botërore, si Harvard, Columbia dhe Yale, të cilave si ndëshkim po u shkurtohen 1/3 e fondeve qeveritare, dmth miliarda dollarë në fushën kërkimore. Për pasojë, sipas një sondazhi në fillim të kësaj jave me 1608 shkencëtarë, rezulton se 2/3 e tyre tyre do të largohen nga vendi për në Europë. Ky proces ka filluar në masë, duke filluar me largimin e tre historianëve më të mirë amerikanë, çiftit Timothy Snyder& Marci Shore dhe Jason Stanley.
Këtu po ndalemi posaçërisht te fakti se fushatës së tanishme qeveritare në Uashington nuk i ka shpëtuar dot as gjuha dhe komunikimi zyrtar dhe njerëzor. Konkretisht, një ndër dekretet e para të Presidentit Trump ishte ndalimi kategorik i përdorimit të një « liste të kuqe » me plot 200 fjalë – koncepte themelore të jetës në të gjitha fushat, e ngjashme me personat « non – grata». Sipas ekspertëev përkatës, kjo « embargo » e re synon që në vendin më të shquar demokratik të botës të ketë më pak tolerancë fjale dhe më shumë hapësirë për diskriminim!
Në këtë grup fjalësh « non-grata” ka shumë fjalë kyç, të cilat lidhen me nivelet e arritura të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të lirive themelore të njeriut, të mishëruara në konventat ndërkombëtare dhe në Kartën Universale të OKB-së. Ato janë tregues të pjekurisë së demokracisë liberale, tematikave dhe shqetësimeve që ajo ka patur; të cilat janë zgjidhur jo me kufizime dhe ndalime, por me diskutime dhe konsultime të vazhdueshme mes vendeve dhe autoriteteve përkatëse.
Për t’ia lehtësuar punën lexuesve dhe ndjekësve tanë të nderuar, po ndalemi me komente fare shkurt të grup fjalëve kryesore që tashmë janë « non -grata ».
« Lista e kuqe » përfshin fjalën “ KLIMA” me shoqërueset e saj, kriza e klimës, shkenca e klimës dhe cilësia e klimës“. Kjo nuk është rastësore, sepse dihet tashmë se SHBA e Trump u larguan nga Marrëveshja e Klimës e Parisit e vitit 2015 dhe tani sërish kanë shprehur kundërshtimin ndaj masave dhe reformave të klimës, ku SHBA-të janë kontribuesi kryesor i ndotjes së saj. Për pasojë, edhe « ndotje » dhe « energji e pastër » janë në Listën e Kuqe të ndaluar.
Fjala « IDENTITET” me kombinimet e saj – identiteti dhe ideologjia gjinore, seksuale, racore… ”DIVERSITET » Edhe pse në Gjermani dhe në Europë në përgjithësi, por dhe në SHBA deri tani thuhej se “ diversiteti është pasuri” ashtu sikurse flitet kudo për “ unitet në diversitet” ndryshe nga « uniteti i çeliktë » në totalitarizëm. Mirëpo ja që ndryshe mendon tani “America first”. Duke e ndaluar këtë fjalë dhe kombinimet e saj të mundshme; « sfondi divers, grupe dhe komuniteti diversiteti, promovimi i diversitetit, diversiteti racial, diversiteti gjinor…
Ashtu siç edhe pritej, « Non – grata » janë LGBT&LGBTQ, femrat, feminizmi si dhe fjalët « seksi, preferencat/orientimet seksuale, trasngjinore, transeksuale. Por me të drejtë nuk lejohen të përdoren fjalët « person(a) njerëz shtatzënë » si tepërime të palejueshlme dhe pa asnjë logjikë.
Fjala RACA dhe RACIAL është ndër « viktimat » e tjera të mëdha me një gamë të gjerë përdorimesh, si diversiteti racial, pabarazia raciale dhe drejtësia raciale.
Fjala SOCIALE është gjithashtu e ndaluar në disa kombinime. Psh socio – ekonomik, socio-kulturor, drejtësia sociale, si dhe fjalët të Nënvleftësuar, të Nënprivlegjuar, Gra të nënpërfaqësuara, Grupe te margjinalizuara, pakicat, pakicat hispanike, popullsia vulnerabël ose e rrezikuar dhe shëndeti mendor. Kjo shpjegohet me pretendimin e ideologëve ekstremistë amerikanë se në MAGA-N amerikanë tash e tutje nuk ka nga këto grupe popullsie dhe shoqërore, se ato i takojnë të kaluarës amerikanë, dhe elitës së korruptuar të majtë europiane.!! Ndaj për to nuk ka vend as në fjalorin e përditshëm dhe ca më pak në atë zyrtar!
Dhe lista vazhdon çuditërisht me ndalimin e termit « Gjuha e urrejtjes» qëtë paktën deri tani ka qenë dhe mbetet problem shqetësues në SHBA dhe në Europë.
Akoma më e pakuptueshme është ndalimi i fjalës/koncept « Ndjenja e përkaëtsisë ( sense of belonging) një nga faktorët më vendimtarë në jetën e njeriut, krahas pozitivitetit, marrjes së vendimit dhe vizionit për jetën.
Në përfundim, është vërtet diçka e rëndë dhe e vështirë kur mendon se kjo dukuri e çuditshme po ndodh në një vend që deri tani ka qenë historikisht kampion i demokracisë, i shtetit të së drejtës, i shumë nismave, programeve dhe konventave ndërkombëtare në këto fusha, duke ëprfshirë dhe gjuhën dhe komunikimin njerëzor; ku dhe ne shqiptarët, përfshirë dhe autorin e këtyre radhëve kemi mësuar shumë në 35 vitet e fundit. Mbasi dihet se shumica e këtyre koncepteve dhe praktikave te ne përpara viteve 90 ishin të ndaluara ligjërisht. Por ama « non – gara » nuk ishin, se jam vetë dëshmimtar i asaj kohe, siç po ndodh tani në Uashington, madje kjo vështirë të ishte menduar dhe nga skeptikët më të mëdhenj.
Në përfundim, thjesht nga ana praktike dhe gjuhësore, meqenëse kjo e fundit i përket dhe kualifikimit dhe zanatit tim të parë, imagjinoni po t’u tekej të bënin të njëjtë gjë dhe vendet e tjera sa herë ndëroheshin kryetarët e shtetit/qeverive! Do të krijohej një trafik kaotik i paparë gjuhësor dhe komunikimi çka do të çonte dhe në përplasje të ashpra politike, ideologjike, sociale, ekonomike dhe praktike mes shteteve dhe popujve; dhe nuk do të kishte as polici gjuhësore dhe as një polici tjetër në botë që do ta zgjidhte lëmshin që do të krijohej.
Së fundi, kujdes, se këtu nuk bëhet fjalë për dëshira fakultative, nëse të pëlqen apo jo të përdorësh një apo disa fjalë të caktuara, por për ligje dhe dekrete presidenciale, të cilat të detyrojnë dhe të dënojnë nëse i shkel ato, sidomos në dokumentet dhe aktet zyrtare, në kërkesat për vende pune dhe prokurime publike, ku do të « digjet » kushdo që përdorë qoftë dhe një fjalë « non – grata » në formularët përkatës. Akoma më e ndërlikuar do të bëhet kur të vijë puna dhe në marrëdhëniet me jashtë!
« Viktima » e parë e fjalëve « non -grata» u bë një gazetar i Reutersit emblematik, të cilit iu ndalua prania e mëtejshme në konferencat e shtypit në Shtëpinë e Bardhë, se përdori termin “ Gjiri i Meksikës” siç e quan gjithë bota në 4 shekujt e fundit; por tcilin Trump e kishte shpallur 2 ditë më parë si « Gjiri i Meksikës»!
© 2025 Argumentum
