Rreth 3,400 njerëz duke përfshirë oficerë policie të armatosur, anëtarë të shërbimeve të mbrojtjes civile, shoqata të veteranëve të luftës dhe anëtarë të klubeve sportive parakaluan nëpër rrugët e Banja Lukës të martën për të shënuar Ditën e Republikës Srpska – një festë shumë e diskutueshme e përvjetorit të themelimit të entitetit të dominuar nga serbët e Bosnjës.
Pavarësisht dy vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të nivelit shtetëror të Bosnjës që e shpallën të paligjshme Ditën e Republika Srpska, serbët e Bosnjës të udhëhequr nga presidenti i entitetit Milorad Dodik kanë vazhduar të organizojnë ngjarjen vjetore.
Parada u shoqërua me mjete të blinduara policie, makina policie, helikopterë dhe për herë të parë një shfaqje me dron. Kritikët e Dodik e shohin shfaqjen si një shfaqje secesioniste sfide që synon të minojë shtetin e Bosnjë dhe Hercegovinës.
Festimi përfundoi me një koncert dhe fishekzjarre të njëkohshme në të gjitha qytetet dhe qytezat në Republika Srpska. Pati gjithashtu një shfaqje fishekzjarre në kryeqytetin serb Beograd për të shënuar Ditën e Republika Srpska, duke theksuar mbështetjen e qeverisë serbe për regjimin kërcënues të shkëputjes së Dodik.
Në një fjalim pas paradës, Dodik tha se “askush nuk mund të na thotë të mos festojmë ditën tonë”.
“Ne nuk duam konflikte, duam që këta oficerë policie të mbrojnë lirinë dhe shtëpitë tona ndërsa ne flemë të qetë. E jona dhe e të gjithë të tjerëve që jetojnë në këtë territor”, shtoi ai.
Festimi i Ditës së Republika Srpska ishte një seri ngjarjesh tre-ditore, duke përfshirë një ceremoni çmimesh në Banja Luka, në të cilën Dodik njoftoi se ai po i jepte Urdhrin e Republikës Srpska kryeministrit hungarez Viktor Orban, ndër të tjera.
“Kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, ka pranuar të marrë dekoratën më të lartë të Republikës Srpska. Ky është një burim krenarie për Republikën Srpska dhe mirënjohje ndaj një njeriu që është i gatshëm të na njohë si një entitet politik legjitim”, tha Dodik.
I njëjti çmim iu dha presidentit rus Vladimir Putin në vitin 2023, shkruan balkaninsight
Festa e 9 janarit përkujton deklaratën e vitit 1992 nga serbët e Bosnjës, duke themeluar Republikën Srpska. Por për shumë njerëz, kjo datë nënkupton fillimin e luftës në Bosnje të viteve 1992-1995, e cila mori rreth 100,000 jetë dhe zhvendosi afërsisht 2.6 milionë individë.
Gjykata Kushtetuese e nivelit shtetëror më vonë e konsideroi deklaratën jokushtetuese pasi ajo përfaqësonte ekskluzivisht popullsinë serbe, duke lënë pas dore grupet e tjera etnike që banojnë në Republika Srpska, duke vënë në dukje se vetë festa nuk është problematike, por data në të cilën mbahet.
Në qershor të vitit të kaluar, Asambleja Kombëtare e entitetit të mbizotëruar nga serbët e Bosnjës miratoi një ligj që shpalli vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës të pazbatueshme në entitet.
Por disa ditë më vonë, Përfaqësuesi i Lartë Christian Schmidt, mbikëqyrësi ndërkombëtar i marrëveshjes së paqes të Bosnje-Hercegovinës, anuloi ligjin dhe vendosi ndryshime në kodin penal të Bosnjës duke futur mosrespektimin e vendimit të Gjykatës Kushtetuese si një vepër penale të dënueshme deri në pesë vjet burg.
Të martën në mëngjes, Ambasada e SHBA-së në Sarajevë lëshoi një deklaratë duke kujtuar se festimi i Ditës së Republika Srpska “përbën një vepër penale”.
Shtetet e Bashkuara kanë vepruar për të adresuar veprimet anti-Dayton si ky në të kaluarën dhe nuk do të hezitojnë ta bëjnë këtë përsëri në të ardhmen.
“Kjo është çështje e ligjit, jo mendimi i dikujt. Shtetet e Bashkuara presin që institucionet përkatëse të zbatimit të ligjit dhe ato gjyqësore të kryejnë hetime për çdo rast të shkeljes së ligjit që lidhet me festimin e Ditës së Republikës Srpska më 9 janar,” shtoi ambasada e SHBA.
Të hënën, Forcat Ajrore të SHBA-së dhe Forcat e Armatosura të Bosnjës zhvilluan një stërvitje të përbashkët ushtarake, me avionë luftarakë amerikanë F16 që fluturuan mbi Bosnje në shenjë mbështetjeje për integritetin territorial të vendit në mes të atyre që ambasada i përshkroi si “aktivitete secesioniste”.
Shumë në Republika Srpska e panë stërvitjen e SHBA si një provokim dhe Dodik pretendoi se Uashingtoni “po bën luftë hibride kundër Republika Srpska”.
/Argumentum.al
