Në shkurt, presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy bëri thirrje për prodhim të përbashkët të armëve me vendet e Ballkanit Perëndimor. A mund të ndihmojnë këto vende? Dhe a do të jenë ata në gjendje të prodhojnë mjaftueshëm për të plotësuar nevojat e Ukrainës?
Elona Elezi -DW*
Që kur Rusia pushtoi Ukrainën më shumë se dy vjet më parë, presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ka bërë thirrje vazhdimisht për më shumë ndihmë ushtarake nga SHBA-të dhe aleatët e Ukrainës në BE.
Në samitin Ukrainë-Evropa Juglindore në Tiranë, Shqipëri, në fund të shkurtit ai shkoi një hap më tej dhe sugjeroi bashkëprodhimin e armëve me vendet e Ballkanit Perëndimor. “Unë propozoj një forum të përbashkët për industrinë e mbrojtjes midis Ukrainës, Ballkanit dhe partnerëve tanë,” tha ai.
Kjo ngre pyetjen nëse rajoni i Ballkanit Perëndimor është teknikisht i aftë të përmbushë dëshirën e Zelenskyy. Dhe nëse po, a do të jetë e gatshme ta bëjë këtë Serbia, e cila njihet për lidhje të forta politike me Rusinë?
Pse Zelenskyy veçoi Ballkanin Perëndimor?
“Ndërsa vendet e Ballkanit Perëndimor nuk kanë një prodhim të konsiderueshëm të armëve të mëdha, ato kanë një numër fabrikash municioni dhe është ajo për të cilën interesohet Ukraina,” thotë Katarina Djokic, studiuese në Programin e Transferimeve të Armëve të Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm.
Djokiç tha për DW se pjesa më e madhe e prodhimit të armëve në rajon është e përqendruar në Bosnje-Hercegovinë, Kroaci dhe Serbi, me disa kompani që prodhojnë municione në një gamë të gjerë kalibrash dhe për lloje të ndryshme armësh, duke përfshirë sistemet e artilerisë dhe mortajat.
“Ne kemi pak të dhëna të besueshme se sa municion mund të prodhojnë çdo vit – dhe sigurisht që është larg nevojave aktuale të Ukrainës – por ndërsa Ukraina kërkon sa më shumë municion që mund të marrë, interesi për prodhimin e Ballkanit Perëndimor nuk është befasues.” tha Gjokiq.
Cilat vende të Ballkanit Perëndimor prodhojnë armë?
Raporti i fundit nga Shtëpia e Pastrimit të Evropës Juglindore dhe Lindore për Kontrollin e Armëve të Vogla dhe të Lehta (SEESAC) në vitin 2021 thotë se Serbia është eksportuesi kryesor i armëve dhe municioneve në rajon, duke zënë 65,79% të totalit të eksporteve të saj, me fitime prej rreth 1.3 miliardë dollarë (1.2 miliardë euro). Pas saj vjen Bosnje-Hercegovina, e cila përbën 31.75% të totalit të eksporteve të rajonit.
Sipas të dhënave të siguruara nga vetë vendet e Ballkanit, Shqipëria eksporton municion, Bosnje-Hercegovina dhe Mali i Zi eksportojnë armë dhe automatikë të kalibrit 0.5 in (12.7 mm), municione, bomba dhe raketa, Maqedonia e Veriut eksporton kryesisht municion dhe bomba, ndërsa Serbia eksporton më gjerë. gamën e municioneve dhe armëve, duke përfshirë bomba, granata, silurë, mina, raketa dhe municione të ngjashme të luftës.
Ku qëndron Serbia me armët për Ukrainën?
Megjithëse presidenti serb Aleksandar Vuçiç e përshëndeti ngrohtësisht Presidentin Zelenskyy në samitin e Tiranës, ai nuk bëri asnjë deklaratë zyrtare mbi kërkesën e Zelenskyy për prodhim të përbashkët të armëve.
Deklarata e vetme në këtë drejtim erdhi nga kryeministri shqiptar Edi Rama, i cili u tha gazetarëve se Presidenti Zelenskyy “na foli për mundësinë e bashkëpunimit, që do të thotë investim, prodhim dhe bashkëpunim dhe sigurisht të gjithë thanë po, jo vetëm Shqipëria”.
Edhe pse Serbia e ka dënuar luftën e Rusisë në Ukrainë, ajo kurrë nuk ka vendosur sanksione ndaj vendit.
Me apo pa mbështetjen e BE-së?
Në Konferencën e Sigurisë të Mynihut të këtij viti, Presidenti Zelenskyy u kërkoi partnerëve të BE-së që të dorëzojnë më shumë municion dhe armë. Kërkesa e tij erdhi vetëm disa javë pasi blloku pranoi publikisht se ishte larg arritjes së objektivit të tij për të dërguar miliona predha artilerie në Ukrainë përpara fundit të marsit.
Josep Borrell, kryediplomati i BE-së, në fillim të këtij viti u kërkoi vendeve anëtare të ndalonin përkohësisht eksportet e armëve në vende të tjera përveç Ukrainës. “Të mos bësh asgjë nuk është një opsion,” tha ai, duke theksuar se “shtetet anëtare të BE-së duhet të gjejnë mënyra për të rritur mbështetjen për Ukrainën, veçanërisht dërgimin e municioneve shumë të nevojshme.”
*Lexoni të plotë artikullin në DW
/Argumentum.al
