Krijimi i një shteti sovran të Urdhrit Bektashi në Tiranë vijon të komentohet edhe nga mediat e huaja.
‘The Economist’, i ka kushtuar një artikull krijimit të shtetit të ri Bektashi, me titull ‘Shpresat për harmoninë fetare vijnë në jetë në vatikanin mysliman’.
Artikulli I plotë nga “The Economist“
Sugjerohet se nuk duhet të pini pije alkoolike të rënda pas drekës. Por çka nëse pija alkoolike që ofrohet është një gotë raki, e nxjerrë nga frutat e Ballkanit dhe që është shenjë mikpritjeje për vizitorët?
Po sikur, për më tepër, mikëpritësi të jetë një klerik mysliman, i cili teksa shpjegon parimet e besimit të tij, fryn një puro të mprehtë? Dhe çfarë nëse, njeriu i shenjtë do të bëhet së shpejti kreu i shtetit më të ri në botë, një enklavë e vogël sovrane myslimane e gdhendur në periferitë me qira të ulët të kryeqytetit të Shqipërisë? Në fund të fundit po shtynte mesditën.
Kur vendosen në afërsi me njëra-tjetrën, fjalët “islamike” dhe “shtet” priren të shkaktojnë më shumë panik sesa entuziazëm. Për shqiptarët që praktikojnë një variant vendas të lehtë të besimit – shumë larg xhihadeve, kalifateve dhe gjigantëve të tjerë perëndimor – ky është një perversion që duhet sfiduar. Krenarë për fijen liberale të Islamit të njohur si bektashizëm që mbizotëron në këtë cep të Ballkanit, autoritetet kanë vendosur t’i japin urdhrit shtetin e tyre, me flamur, pasaporta e të gjitha.
Lindja e shumicës së vendeve mund të gjurmohet në dekada betejash, trazirash dhe revolucionesh. Vendi i ri bektashi, u njoftua nga Edi Rama, kryeministri shqiptar, në një intervistë me Neë York Times muajin e kaluar. Sapo të mbyllen disa rregulla ligjore, bota do të festojë vendin e saj të 200-të ndoshta në fund të vitit – nëse dikush e njeh atë që është quajtur në mënyrë të pashmangshme “Vatikani mysliman”.
Nëse Vatikani është ky, Baba Mondi do të jetë njësoj si Ati i Shenjtë. I veshur me një kapelë me 12 cepa ndërsa përshëndet vizitorët në kompleksin jashtë Tiranës dhe me mjekrën e tij të bardhë që i rrjedh mbi rrobat e gjelbra të qëndisura, predikuesi nuk e pranon krahasimin me selinë katolike në Romë. Por kjo është më shumë një akt modestie sesa përgënjeshtrimi i një fyerje teologjike (ka fotografi në dorë që përshëndet papë të ndryshëm).
Qendra Botërore e Bektashinjve, e ngjeshur mes një zone industriale dhe disa fushave ku kullosin delet, shtrihet në vetëm 11 hektarë. Një auditor dhe muze i sapondërtuar ofrojnë një pikë qendrore për vizitorët.
Ka më shumë myslimanë se katolikë në botë, edhe pse vetëm një pjesë e vogël do ta pranonte besimin e tyre në këtë variant shqiptar. Të formuar në shekullin e 13-të në Turqi, bektashinjtë janë një rend mistik sufi, duke kombinuar mësimet nga Kurani me përkushtimin ndaj traditave të tyre. Dikur feja e elitës ushtarake osmane, u ngjit shumë lart, derisa u ndalua atje në shekullin e 19-të. Kur Turqia u bë laike në vitet 1920, krerët e bektashinjve u shpërngulën në Shqipëri. Nëpërmjet dashurisë së tyre për artet, dervishët u vlerësuan se ndihmuan vendin të dilte nga zgjedha osmane në 1912; disa e përshkruajnë atë si “fenë kombëtare” shqiptare, megjithëse më shumë njerëz i përmbahen Islamit Sunit. Shpërblimi i besimit ishte përballja me persekutimin, së bashku me të gjitha besimet e tjera, nga regjimi stalinist që drejtonte Shqipërinë nga viti 1944.
Bektashinjtë pretendojnë se kanë 20 milionë ndjekës të shpërndarë në 32 vende. Kjo mund të jetë një ekzagjerim. Disa e përshkruajnë atë më shumë si një filozofi sesa një fe. Baba Mondi, flet me nderim për të gjitha besimet. “Mos e shtrëngo veten ndërkohë që Zoti të ka bërë të lirë”, deklaron ai. Ka pak agjërim (por jo një vlerë të plotë të Ramazanit), disa lutje të përditshme (por jo xhami apo minare imponuese), dhe shumë flitet për njerëzit që “ndajnë të njëjtin fat”. Të jesh bektashi i mirë ka të bëjë me dashurinë dhe tolerancën. Udhëheqësi i tyre e quan veten një mik për të gjithë, duke përfshirë Izraelin, presidentin e të cilit ai e takoi vetëm muajin e kaluar – mikpritja nuk ka gjasa të zgjerohet në Teheran apo Mekë. Bektashinjtë i shmangen politikës dhe dënojnë dhunën. Me fjalë të tjera, ato janë lehtësisht të pajtueshme me mënyrat që i shmangen Zotit, por që mbizotërojnë në pjesën më të madhe të Evropës këto ditë.
Nëse Baba Mondi është udhëheqësi fetar i bektashinjve, zoti Rama shërben si kryeambasador i besimit. Në një bisedë në mbrëmje, ish-artisti kënaqet me bujarinë e tij ndaj urdhrit, duke i përshkruar ato si “një thesar kombëtar që duhet të ndihmohen të mbijetojnë në vitet e ardhshme”.
Mos e shqetësoni besimin e tij (të fshehtë) katolik, të ndihmosh vëllezërit e tij myslimanë është një mënyrë rrotulluese për të treguar historinë krenare të tolerancës së Shqipërisë. Ishte i vetmi vend i pushtuar nga nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore që në fund kishin më shumë hebrenj sesa kur filloi lufta.
Një vend me shumicë myslimane, ku nderon Nënë Terezën, një murgeshë katolike me rrënjë vendase. Pse të stigmatizohen ata që bëjnë mirë, bazuar në diçka kaq të zakonshme sa besimi? Bektashinjtë janë shumë që meritojnë. “Pikërisht për shkak se disa njerëz në Evropë e kanë problem me fjalën “musliman” kjo është diçka që duhet bërë”, thotë zoti Rama.
Jo të gjithë janë adhurues të enklavës së bektashinjve, duke e dënuar atë që ata e shohin si një përpjekje për inxhinieri fetare. Interesat e tjera myslimane janë të zëna duke u përpjekur të fitojnë terren në Ballkan. Javën e kaluar Rexhep Tajip Erdogan, presidenti turk, u shfaq në Tiranë për të hapur një xhami me kapacitet 8,000 vende. Shumë e shohin lëvizjen bektashiane si një marifet PR nga zoti Rama. Ndoshta. Por qëllimi është fisnik, në përputhje me sjelljet dashamirëse të bektashinjve. Të tregosh tolerancën shqiptare duke turpëruar në mënyrë delikate atë të evropianëve të tjerë sigurisht që ia vlen të rivizatosh disa harta dhe një gotë raki.
