Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Italisë nuk janë prekur asnjëherë nga ndryshimi i ngjyrave politike qeverisëse të vendeve përkatëse, thekson Ambasador Arben Cici, në një intervistë dhënë Drejtorit të GAZZETTA DIPLOMATICA, Marco Finelli
Kryeministrja italiane Giorgia Meloni me qëndrimin e moderuar në skenën ndërkombëtare po shërbejë si një ndërmjetëse e vyer midis politikës evropiane të ekstremit të djathtë dhe liderëve të tjerë të BE-së, duke lehtësuar dialogun dhe bashkëpunimin dhe potencialisht duke tejkaluar mospërputhjet midis fraksioneve të ndryshme politike, të cilat mund të kenë implikime të rëndësishme për unitetin evropian, marrëdhëniet transatlantike dhe procesin e integrimit në BE të vendeve të Ballkanit Perëndimor, thotë Ambasadori.
Një presidencë e Trump-it ka më shumë paparashikueshmëri në diplomacinë globale, aleanca të tensionuara dhe konkurrencë të intensifikuar gjeopolitike, veçanërisht në Evropë dhe Azi. Parashikimi im, bazuar në dinamikën aktuale, është se rezultati i këtyre zgjedhjeve do të jetë jashtëzakonisht i ngushtë, shoqëruar me polarizim të lartë që e bën edhe më të vështirë parashikimin e një rezultati të qartë,thekson ne kete interviste z. Arben Cici.
Intervista e Ambassador Arben Cici dhënë Drejtorit të GAZZETTA DIPLOMATICA, Marco Finelli:
– Do të doja ta nisja këtë intervistë duke folur për Shqipërinë. Nëse duhet të zgjidhni tre mbiemra për të përshkruar vendin tuaj, cilët do të përdornit?
A- Befasues, i njohur për peizazhet e tij mahnitëse natyrore; male të thepisura, kanione të thella dhe bregdet piktoresk përgjatë detit Adriatik dhe Jon.
I papërkulur, me një histori përballëse me sfida dhe konflikte; falë një shpirt dhe krenari të fortë kombëtare.
Shqipëria ka shërbyer prej kohësh si një urë historike midis Perëndimit dhe Lindjes, falë vendndodhjes së saj strategjike gjeografike përgjatë deteve Adriatik dhe Jon. Ky pozicionim ka lehtësuar shkëmbimet kulturore dhe ekonomike për shekuj, duke e bërë atë një udhëkryq të qytetërimeve të ndryshme. Që nga kohërat e lashta, përmes Perandorive Romake dhe Bizantine deri në periudhën osmane, Shqipëria ka qenë një ibrik shkrirës kulturash, fesh dhe idesh. Trashëgimia e saj e larmishme reflektohet në arkitekturën, traditat dhe gjuhët e saj, duke shfaqur një përzierje unike të ndikimeve lindore dhe perëndimore që vazhdojnë të formojnë identitetin e saj sot.
Aktualisht, roli i Shqipërisë si një urë lidhëse midis dy rajoneve është bërë gjithnjë e më i rëndësishëm. Si anëtare e NATO-s dhe kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian, Shqipëria po ndjek në mënyrë aktive integrimin me institucionet perëndimore duke ruajtur lidhjet e saj me vendet fqinje në Ballkan dhe më të gjerë, në Mesdheun Lindor. Ky angazhim i dyfishtë i lejon Shqipërisë të lehtësojë dialogun dhe bashkëpunimin midis vendeve perëndimore dhe lindore, duke promovuar stabilitetin dhe nxitur zhvillimin ekonomik. Duke përdorur lidhjet e saj historike dhe pozicionin strategjik, Shqipëria aspiron të jetë një lojtar kyç në sigurinë rajonale dhe një promovuese e mirëkuptimit ndërkulturor në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur.
– Çfarë mendoni për marrëdhëniet diplomatike mes Italisë dhe Shqipërisë sot?
A- Historia e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Italisë, e ndarë nga deti Adriatik, është shumë e pasur me ngjarje dhe raporte. Afërsia e tyre gjeografike ka nxitur lidhje të forta historike, ekonomike dhe kulturore, duke demonstruar një partneritet të qëndrueshëm me interes të ndërsjellë në të dy anët e Adriatikut.
Sot, marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Italisë lëvizin në dy planë: dypalëshe dhe shumëpalëshe. Është thelbësore që të dy vendet kenë konfirmuar natyrën strategjike të marrëdhënieve të tyre dhe angazhimin e përbashkët për të adresuar sfidat e sigurisë dhe stabilitetit. Këto lidhje janë në thelb të forta, ku Shqipëria mbetet një prioritet në politikën e jashtme italiane. Italia e sheh Shqipërinë jo vetëm si një treg në zgjerim, por edhe si një portë kyçe drejt Ballkanit, duke e parë thelbësisht ruajtjen e stabilitetit politik dhe të sigurisë ekonomike në Shqipëri.
Për më tepër, Shqipëria ka gjetur një aleat mbështetës tek Italia në rrugën e saj drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke ndarë një angazhim gjeostrategjik për sigurinë në rajon dhe në mbarë Evropën. Megjithatë, pavarësisht se Italia është donatori më i madh dypalësh gjatë dy dekadave të fundit në Shqipëri dhe partneri i saj kryesor tregtar, ajo ende nuk është kthyer në nivelin e investitorit që nevojitet si në sektorin ekonomik ashtu edhe në atë strategjik. Do të dëhsiroja më shumë investime italiane në Shqipëri që sjellin vende të reja pune dhe prosperitet sesa ngritjen e kampeve italiane për refugjatët mesdhetarë që provokojnë debate të nxehta dhe paqëndrueshmëri të mundshme.
– Çfarë mendoni për politikën italiane sot?
A- Dua të nënvizoj faktin se marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Italisë nuk janë prekur asnjëherë nga ndryshimi i ngjyrave politike qeverisëse të vendeve përkatëse. Me nuanca të papërfillshme, ato kanë ndjekur trendin e tyre tradicional të zhvillimit dhe forcimit të marrëdhënieve dypalëshe, rajonale apo shumëpalëshe.
Kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe partia e saj e ekstremit të djathtë, “Fratelli D’Italia” ka mbajtur një qëndrim më të moderuar në skenën ndërkombëtare, në shumë çështje. Ky ndryshim e ka lejuar atë të shërbejë si një ndërmjetëse e vyer midis politikës evropiane të ekstremit të djathtë dhe liderëve të tjerë të BE-së, duke lehtësuar dialogun dhe bashkëpunimin dhe potencialisht duke tejkaluar mospërputhjet midis fraksioneve të ndryshme politike, të cilat mund të kenë implikime të rëndësishme për unitetin evropian, marrëdhëniet transatlantike dhe procesin e integrimit në BE të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Kjo është shumë e rëndësishme për Shqipërinë dhe për Italinë gjithashtu. Qasja më e fortë, si politikisht ashtu edhe ekonomikisht ndaj vendeve mesdhetare tregon aspektin goditës të politikës së jashtme aktuale të kryeministres Meloni dhe shumicës së saj.
– Cili është kujtimi juaj më i mirë si diplomat gjatë karrierës suaj?
A- Mund të përmend dy nga momentet më të spikatura në karrierën time diplomatike, që përfshin rreth tre dekada. Së pari, mandati im si ambasador i parë shqiptar në Rusi mbetet thellë i ngulitur në kujtesën time. Detyra e rindërtimit të marrëdhënieve diplomatike me Moskën, pas ripozicionimit të pas Luftës së Ftohtë, ishte një sfidë monumentale, e mbushur me negociata intensive, diplomaci të niveleve të larta dhe momente emocionuese të rëndësishme. Përballja me peizazhin kompleks të një rendi global të sapokrijuar, ndërkohë përpjekja për nxitje besimi dhe dialog me homologët rusë, ishte një përvojë që la gjurmë të forta në karrierën time.
Po aq i paharrueshëm ishte edhe roli im si Drejtor i Protokollit Diplomatik të Shtetit gjatë vizitës historike të Presidentit të SHBA George Ë. Bush në Shqipëri. Përgatitja dhe realizimi i kësaj ngjarjeje ishte i pakrahasueshëm në kompleksitetin dhe rëndësinë e tij. Përpjekja kolektive diplomatike që kërkoi, netët pa gjumë dhe lidhjet e ngushta personale të krijuara si me zyrtarët shqiptarë, ashtu edhe me ata amerikanë, spikasin si një testament i anës njerëzore të diplomacisë. Kjo vizitë nuk ishte vetëm një arritje logjistike, por një moment me rëndësi të thellë për pozitën ndërkombëtare të Shqipërisë. Ajo dëshmoi se si një ngjarje e vetme diplomatike mund të formësojë rrjedhën e historisë së një kombi, duke pasqyruar fuqinë dhe ndikimin e angazhimit të suksesshëm diplomatik.
– Dhe më i keqi?
A- Diplomacia nuk njeh momente të këqija; çdo sfidë që paraqet është një mundësi për rritje, kreativitet dhe zgjidhje të problemeve. Vetë thelbi i diplomacisë qëndron në përkthimin e pengesave në ecje përpara dhe testi i saj më i madh shpesh është shpërblimi në suksese të dallueshme.
– Ne jetojmë në një moment të veçantë gjeopolitik në shkallë globale. Shumë po pyesin se cila është fuqia e vërtetë e diplomacisë sot.
A- Diplomacia duket se është e kufizuar në shumë mënyra sot. Forca e pushtetit, nacionalizmi dhe ringjallja e regjimeve autoritare shpesh sfidojnë përpjekjet diplomatike. Ndikimi i aktorëve joshtetërorë, interesat e korporatave dhe mediat sociale shumë shpesh i lënë në hije ose i ndërlikojnë kanalet tradicionale diplomatike. Për më tepër, besimi te multilateralizmi është dobësuar në disa rajone, duke çuar në një rritje të qasjeve të njëanshme ose dypalëshe.
Numri në rritje i krizave globale, si lufta në Ukrainë, në Gaza dhe Liban, tensionet midis Iranit dhe Izraelit dhe ato në Detin e Kinës Jugore, po testojnë forcën e diplomacisë. Por kanalet diplomatike janë thelbësore në menaxhimin e krizave, lehtësimin e ndihmës humanitare, ndërmjetësimin e armëpushimeve ose udhëheqjen e bisedimeve të paqes. Ndërsa roli i diplomacisë përballet me sfida, aftësia e saj për t’u përshtatur me realitetet e reja dhe për të sjellë zgjidhje paqësore e bën atë jetike, si kurrë më parë, në trajtimin e çështjeve globale.
Përpjekjet diplomatike tani ka të ngjarë të përqendrohen në shqetësime më të menjëhershme si ulja e rrezikut të përshkallëzimit bërthamor, sigurimi i vazhdimësisë së ndihmës humanitare dhe adresimi i krizave të energjisë dhe ushqimit të përkeqësuara nga lufta. Një marrëveshje gjithëpërfshirëse e paqes mund të duket e largët, por diplomacia mbetet e vetmja rrugë e qëndrueshme për zgjidhjen afatgjatë të konfliktit. Ndërsa lufta zvarritet, ka presion në rritje mbi fuqitë globale për të ndjekur zgjidhje diplomatike që mund ta çojnë luftën në fund pa destabilizuar më tej Evropën, Lindjen e Mesme dhe rendin global.
Mendoj se kur diplomacia dështon, ndërhyjnë gjeneralët; por çdo betejë e zhvilluar është një kujtesë se diplomacia, dhe jo forca, është masa e vërtetë e suksesit.
– Duke folur për zgjedhjet në SHBA, çfarë parashikimi bëni?
A- Zgjedhjet e vitit 2024 në SHBA po duken nga më të paparashikueshmet por edhe më të ndjekurat në historinë e viteve të fundit.
Gara duket se është një revansh mes Presidentit Joe Biden dhe ish-presidentit Donald Trump. Kandidatja Kamala Harris, si kurrë më parë, po mbron kandidaturën katërvjeçare të Presidentit Biden, gjatë së cilës ajo mbeti thuajse në hije.
Shumë çështje të tilla si inflacioni, imigracioni, kujdesi shëndetësor, ndryshimet klimatike dhe e drejta e abortit do të luajnë rol kryesor në formësimin e ndjenjës së votuesve. Shqetësimet e votuesve për demokracinë dhe polarizimin mund të jenë gjithashtu vendimtare. Votuesit e lëvizshëm në zonat periferike, së bashku me votuesit e pakicave (veçanërisht komunitetet latine dhe zezake), ka të ngjarë të jenë përcaktues në rezultat. Për më tepër, votuesit më të rinj, të cilët ishin domethënës në vitin 2020, mund të luajnë përsëri një rol vendimtar.
Debatet për politikën e jashtme të SHBA-së janë të rëndësishme, duke folur për luftën dhe paqen, për Rusinë, Ukrainën, Izraelin dhe Kinën.
Nëse Donald Trump do të bëhej presidenti i ardhshëm i SHBA-së, politika e tij e jashtme ka të ngjarë të ketë ndikime të rëndësishme në Evropë, Azi dhe Lindjen e Mesme: Ndoshta dobësim të marrëdhënieve me NATO-n; marrëdhënie të tendosura me vendet evropiane, veçanërisht ato në Evropën Lindore, të cilat mbështeten në garancitë e sigurisë së SHBA-së në mes të tensioneve me Rusinë; marrëdhënie më të forta me Rusinë, (kjo mund të çojë në një ndryshim në mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën, duke ndikuar në përgjigjen e gjerë evropiane të deritanishme); pasiguri në marrëdhëniet SHBA-Kinë, veçanërisht në çështjet e tregtisë dhe sigurisë, me pasoja të mundshme për ekonomitë e aleatëve rajonalë si Japonia dhe Koreja e Jugut; lidhje më të ngushta me Izraelin dhe shtetet e Gjirit, si Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe; qëndrim të ashpër ndaj Iranit me rritje të mundshme të tensioneve në rajon dhe rrezik për destabilizim ose konflikt të mëtejshëm.
Me pak fjalë, një presidencë e Trump-it ka të ngjarë të nënkuptojë më shumë paparashikueshmëri në diplomacinë globale, aleanca të tensionuara dhe konkurrencë të intensifikuar gjeopolitike, veçanërisht në Evropë dhe Azi.
Parashikimi im, bazuar në dinamikën aktuale, është se rezultati i këtyre zgjedhjeve do të jetë jashtëzakonisht i ngushtë, shoqëruar me polarizim të lartë që e bën edhe më të vështirë parashikimin e një rezultati të qartë.
– Forumi Diplomatik Shqiptar: mund të më tregoni për këtë projekt?
A- Forumi Diplomatik Shqiptar, i krijuar në Universitetin Mesdhetar të Shqipërisë, i kushtohet kërkimit, eksplorimit dhe analizimit të zhvillimeve të politikës së jashtme, si dhe prirjeve dhe dukurive të rëndësishme të saj në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar. Ai shqyrton pasojat e tyre për shoqërinë shqiptare dhe lidhjet me zhvillimet rajonale, evropiane dhe globale.
Forumi nxit studime, analiza dhe debate, duke mundësuar diskutime të hapura dhe të mbyllura. Ai shërben si një platformë ku figura të shquara të politikës së jashtme, diplomatë të huaj dhe vendas gjithashtu, ndajnë pikëpamjet dhe perspektivat e tyre mbi tema të politikës së jashtme, diplomacisë, integrimit evropian, dinamikës rajonale, rolit të Shqipërisë dhe çështjeve të sigurisë, si në nivel rajonal, ashtu edhe në atë global, si dhe brenda organizatave ndërkombëtare, evropiane dhe botërore. Gjatë vitit të kaluar, politikanë shqiptarë dhe ambasadorë të huaj të akredituar në Shqipëri kanë qenë pjesë aktive e forumit.//gazzettadiplomatica.it/
/Argumentum.al
