Ekskluzivisht për ARGUMENTUM
Nga Dr. Jorgji KOTE
Bota, Evropa dhe Balkani e pritën mjaft të lehtësuar Vitin e Ri 2020; sepse 2019 ishte në të gjitha kuptimet një vit i vërtetë tersi bashkë me nëntën që kishte brenda. Asnjë nga parashikimet e bëra një vit më parë nga ekspertët dhe media më serioze nuk u vërtetua. Por, le të jemi konkretë, duke u mjaftuar vetëm me përmendjen e tyre.
Padyshim që ngjarja më e madhe festive ishte 30 Vjetori i shembjes së Murit të Berlinit që shënoi dhe ribashkimin evropian. Por, megjithë festimet në Berlin, rëndësinë dhe jehonën e tij e zbehën ndjeshëm zhvillimet negative dhe sidomos fakti se kudo po ngrihen mure të reja me gjithfarë emrash; fizike, mendorë, etnikë, fetarë, gjeografikë, bërthamorë, azili, etj.
Për vetë BE-në, zgjedhjet e shumëpritura për ndryshimin e madh të 25 Majit rezultuan një zhgënjim, edhe pse jo kataklizmik. Të dy partitë më të mëdha tradicionale i mbajtën vendet e tyre kryesuese, veçse me “firo“ të mëdha; për pasojë, për çdo vendim ato do të duhet t’u shtrijnë dorën forcave të tjera të moderuara, përballë një opozitë të egër të shtuar me forca populiste dhe ekstremiste. Por, dhe më zhgënjyese ishin zgjedhjet e drejtuesve kryesorë të BE-së dhe veçanërisht të presidentes së re të Komisionit Evropian; kur kjo e fundit nuk ishte fare si kandidate e ca më pak kryesore, por u zgjodh me votën e liderëve evropianë, duke spostuar pa të drejtë kandidatin kryesor, Manfred Weber. Një prapaktheu i madh krahasuar me pesë vite më parë. Shkurt, në vend që demokratizimit të mëtejshëm, BE “t’i vinte vetullat, i nxorri sytë“ duke e bërë atë temë të ditës në axhendën e ardhëshme politike.
Pas mundimesh të mëdha dhe largimit të ish-kryemistres May, më në fund, në drejtimin e populistit Johnson Britania e Madhe po largohet nga BE-ja, duke lënë boshllëk të madh me Brexit.
Pastaj, gjithandej tensione, konflikte, luftra tregtare, etnike, etj, duke filluar nga aleati i saj transatlantik, SHBA, ku veç mosarritjeve të tjera në politikën e jashtme, Trump ndodhet pothuajse në pozitat e një të pandehuri me shumë pasiguri për fushatën e ardhëshme presidenciale. NATO përkujtoi në dhjetor në Londër dhe gjetkë 70 vjetorin e saj, veçse larg euforisë së menduar dhe mes një atmosfere që është pak të quhet e trishtë. Rusia me diplomaci dhe hard power, Kina me Rrrugën e Mëndafshtë dhe Turqia me të vetat po profilizohen gjithnjë e më qartë si kundërshtarë politikë dhe ushtarakë të BE-së dhe SHBA-ve. Veçanërisht BE-ja, po qe se nuk merr masat në kohë, ka rrezik të shtypet si sanduiç midis SHBA-ve, Rusisë dhe Kinës.
Disfatat e njëpasnjëshme të social – demokratëve kanë ndikuar shumë në prishjen e ekuilibrave të mëparshëm dhe të domosdoshëm politike. Laburistët britanikë dhe social- demokratët rumunë e kroatë ishin ndër më të fundit që provuan shijen e hidhur të humbjes. Vendin e tyre po e zenë shkallë shkallë forcat populiste por për fat të mirë dhe ato ekologjike. Forcimi i të lëvizjes së gjelbër nëpërmjet protestave të tipit “E premtja e klimës“kudo në Evropë ishin ndër ato pak të reja pozitive dhe shpresëdhënëse.
Veç kësaj, në BE filloi të dalë më shumë në pah synimi për të marrë lidershipin e Evropës nga Presidenti franez Macron. E natyrshme pas venitjes së yllit 14 vjeçar të Merkelit e cila po të shprehemi me fjalët e ish-ministrit të jashtëm Joschka Fischer “po bën një lamtumirë të tejzgjatur“ deri në vitin 2021. Sepse asnjë figurë tjetër nuk duket se po “ngjit“ në skenën politike gjermane. Gjithsesi, Macron ndeshet me dy sfida kolosale; autoriteti i tij brenda vendit që është vënë në dyshim serioz nga jelekverdhët dhe së fundi nga protesta të pandërprera ndaj paketës së reformave social-ekonomike e sidomos asaj të pensioneve. Mirëpo, dështimi brenda vendit do të jetë ogur i keq dhe për politikën e tij të jashtme. Për më tepër se dhe në atë fushë ai është bërë objekt sulmesh dhe insinuatash të shumta nga disa krahë politikë, përfshirë dhe të djathtën konservatore.
Kjo situatë e pakëndshme për Macron u pa qartë dhe në reagimet e shumta negative ndaj vetos franceze për çelljen e negociatave me vendin tonë dhe Maqedoninë e Veriut. Madje, ai e ka çuar me tej këtë qëndrim skeptik, duke dalë me disa propozime alternative të cilat do të jenë objekt diskutimesh gjatë këtij viti deri në Samitin e Zagrebit në Maj. Për pasojë, çelja e negociatave tona ka rrezik të kthehet në “një hallve të ftohtë“
Më i madh ishte dështimi i BE-së në konfliktin në Libi dhe në Siri, ku tashmë janë ngulitur fort pas dorëheqjes së amerikanëve, Rusia dhe Turqia, duke lënë në baltë dhe luftëtarët kurdë që ndihmuan aq shumë në luftën ndaj ISIS dhe që tani konsderohen po aq të rrezikshëm nga Erdogani. Ndërkohë, Qipro vazhdon dhe 45 vite pas aneksimit të veriut nga Turqia të mbetet e ndarë, edhe pse pa mure por me vijë të gjelbër ndarëse, pa kurrfarë shansi për ndonjë hap përpara, madje, me tensionim të gjendjes ndërmjet BE, Greqisë dhe Turqisë për shkak të gërmimeve në zonat naftëmbajtëse prej Turqisë.
Duke u kthyer te Ballkani Perendimor, dështim tjetër spektakolar që nuk mundi ta parandalonte as Merkel me Macron ishte ndërprerja pa afat e dialogut Serbi – Kosovë. Meqenëse këtë vit janë zgjedhjet në Serbi dhe SHBA, gjasat për një marrëveshje aq më tepër të shpejtë janë shumë të pakta, edhe pse SHBA ka caktuar dy nga diplomatët e saj më të lartë në rajon; veç takimeve e samiteve me lloj lloj emrash që për nga shpeshtësia e tyre janë bërë si “simite“, por pa bukë dhe të paprekshme për njeriun e thjeshtë.
Për Shqipërinë, 2019 ishte pas 1997 viti më i keq dhe më i trishtë në të gjitha aspektet. Politikisht, veç mosçeljes së negociatave, opozita u largua nga Kuvendi, filloi me zjarr dhe me hekur protesta të frikshme që tani janë harruar, abstenoi në zgjedhjet lokale të 30 Qershorit, ku tani dominon PS-ja, me luftë të ashpër dekretesh e ligjesh Qeveri – President dhe kërkesën për shkarkimin e këtij të fundit, reforma e drejtësisë me shpejtësi “breshke“ duke humbur nga besueshmëria e saj, shtim të ritmeve të emigrimit, duke u renditur të parët, edhe pse jemi kandidat i BE dhe antar i NATO-s.
2019 u mbyll me tri samite të Minishengenit, që në vend të shembnin ura ndarëse rrezikohet t’i ngrejnë ato “mes vedi“ duke u kthyer në një “mollë të hidhur sherri“ Për fat të keq do pohuar se realisht fituesi i tyre i deritanishëm mbetet Vuçiç; vështirë të kishte “dhuratë“ më të bukur për të për kurimin e imazhit të Serbisë në botë, veçse në dëm të Kosovës. Urojmë dhe kërkojmë që të shtyhet samiti i ardhshëm në Beograd, që të mos trashet më shumë ky megagabim i politikës dhe diplomacisë sonë.
E megjithatë kjo do të ishte sërish gjysma e të keqes për ne, po të mos ishte tërmeti i 26 Nëntorit që i vuri kapakun dështimit të politikës sonë 30 vjeçare. Me telashet dhe zullumet që nxorri zbuluar ai krijoi një axhendë të re politike të tejmbushur me sfida dhe probleme me ndikim negativ në përparimin e pjesës tjetër të axhendës sonë politike, sidomos me Greqinë, Turqinë, Serbinë dhe mbi të gjitha me Kosovën. Ja pse, ky bilanc fatkeq 2019 nuk përbën kurrfarë bazë solide për vitin ku sapo hymë. Por, mbetet të shpresojmë me optimizmin e fillimit të vitit se politika jonë më në fund do t‘i thërrasë mendjes dhe arsyes, që 2020 të jetë viti fatlum i kthesës së madhe. /argumentum.al/
© Argumentum.