Lufta e pajustifikuar dhe e paprovokuar e Rusisë kundër Ukrainës ka ndikuar shumë në tregjet e energjisë dhe ushqimit. Vendet e BE-së po koordinojnë nga afër veprimet për të trajtuar rritjen e çmimeve dhe mungesën e furnizimeve. Më poshtë pasqyrojmë përgjigjen e BE nepërmjet politikave të tyre të brendshme dhe të jashtme përgjatë vitit 2022 nga consilium.europa.eu
Çmimet e energjisë dhe siguria e furnizimit
Që nga gjysma e dytë e vitit 2021, ka pasur një rritje të mprehtë të çmimeve të energjisë në BE dhe në mbarë botën. Çmimi i karburanteve është rritur më tej si pasojë e agresionit të paprovokuar dhe të pajustifikuar të Rusisë kundër Ukrainës, i cili gjithashtu ka çuar në shqetësime lidhur me sigurinë e furnizimit me energji në BE. Vendimi i Rusisë për të pezulluar dërgesat e gazit në disa vende anëtare të BE-së ka ndikuar më tej situatën.
Heqja graduale e varësisë nga karburantet fosile ruse
Me Deklaratën e Versajës të rënë dakord në mars 2022, liderët e BE-së të 27 shteteve anëtare ranë dakord të heqin gradualisht varësinë e BE-së nga karburantet fosile ruse sa më shpejt të jetë e mundur.
Këshilli Evropian, 24-25 mars 2022
Më 30-31 maj 2022, Këshilli Evropian ra dakord për një ndalim të pothuajse 90% të të gjitha importeve të naftës ruse deri në fund të vitit 2022 – me një përjashtim të përkohshëm për naftën bruto të dorëzuar me tubacion.
Duke marrë parasysh përzierjet, kushtet dhe rrethanat e ndryshme energjetike të vendeve anëtare të BE-së, udhëheqësit e BE-së kërkuan:
-diversifikimin e mëtejshëm të burimeve dhe rrugëve të furnizimit me energji
-përshpejtimi i shpërndarjes së burimeve të rinovueshme
-përmirësimin e mëtejshëm të efikasitetit të energjisë
-përmirësimin e ndërlidhjeve të rrjeteve të gazit dhe energjisë elektrike
Sigurimi i furnizimit me gaz
Më 24 nëntor 2022, Këshilli ra dakord për përmbajtjen e masave të reja që synojnë sigurimin dhe ndarjen e furnizimit me gaz në BE. Masat e reja do të:
-të përmirësojë solidaritetin në rast të një emergjence të vërtetë dhe mungesës së furnizimit me gaz
-të sigurojë një koordinim më të mirë të blerjeve të përbashkëta të gazit
-kufizojnë paqëndrueshmërinë e çmimeve të gazit dhe energjisë elektrike
-caktoni standarde të besueshme të çmimit të gazit
Më 5 gusht 2022, Këshilli miratoi rregulloren për uljen e kërkesës për gaz me 15% me procedurë të shkruar. Miratimi pasoi marrëveshjen politike të arritur në korrik. Rregullorja u botua në Fletoren Zyrtare më 8 gusht dhe hyri në fuqi të nesërmen.
Këshilli miraton rregulloren për reduktimin e kërkesës për gaz me 15% këtë dimër (deklaratë për shtyp, 5 gusht 2022)
Më 27 qershor 2022, Këshilli miratoi një rregullore të re për ruajtjen e gazit, e cila u prezantua nga Komisioni Evropian në mars të të njëjtit vit.
Rregullat synojnë të sigurojnë që objektet e depozitimit të gazit të shteteve anëtare të BE-së të mbushen përpara sezonit të dimrit dhe mund të ndahen me ato shtete anëtare që nuk zotërojnë objekte magazinimi.
Reduktimi i faturave të energjisë
Më 6 tetor 2022, vendet e BE-së miratuan një rregullore urgjente për të adresuar çmimet e larta të energjisë dhe për të ndihmuar qytetarët dhe bizneset që janë më të prekura nga kriza energjetike.
Rregullorja përfshin tre masa emergjente:
-reduktimin e përdorimit të energjisë elektrike
-kufizimi i të ardhurave të prodhuesve të energjisë elektrike
-sigurimin e një kontributi solidar nga bizneset e karburanteve fosile
Në nivel kombëtar, vendet e BE-së po marrin masa për të ofruar lehtësim për qytetarët dhe bizneset që përballen me fatura më të larta për përdorimin e energjisë, pjesërisht duke ndjekur udhëzimet e BE-së nga kutia e mjeteve për çmimet e energjisë të paraqitura nga Komisioni në tetor 2021 dhe kuadri i përkohshëm i krizës së ndihmës shtetërore të BE-së.
Trajtimi i çmimeve të larta të energjisë
Në dhjetor 2022, Këshilli vendosi të vendosë një kufi të çmimit të naftës për naftën bruto dhe vajrat e naftës dhe vajrat e marra nga mineralet bituminoze që kanë origjinë ose eksportohen nga Rusia, në 60 USD për fuçi.
Kufiri i çmimit të naftës ruse do të kufizojë rritjet e çmimeve të nxitura nga kushtet e jashtëzakonshme të tregut dhe do të zvogëlojë në mënyrë drastike të ardhurat që Rusia ka fituar nga nafta pasi filloi luftën e saj të paligjshme të agresionit kundër Ukrainës. Ai do të shërbejë gjithashtu për të stabilizuar çmimet globale të energjisë duke zbutur pasojat negative në furnizimin me energji të vendeve të treta.
Më 19 dhjetor 2022, ministrat e energjisë të BE-së ranë dakord për rregulla të reja për të vendosur një mekanizëm korrigjues të tregut, i cili synon të mbrojë qytetarët dhe ekonominë kundër çmimeve tepër të larta. Rregullorja synon të kufizojë episodet e çmimeve të tepërta të gazit në BE që nuk pasqyrojnë çmimet e tregut botëror, duke garantuar njëkohësisht sigurinë e furnizimit me energji dhe stabilitetin e tregjeve financiare.
Mekanizmi i korrigjimit të tregut aktivizohet automatikisht nëse ndodh një ‘ngjarje korrigjimi i tregut’ të përcaktuar. Mund të çaktivizohet ose pezullohet sipas rregullave të përcaktuara me rregullore.
Shtetet anëtare ranë dakord që mekanizmi do të zbatohet për kontratat derivative të muajit përpara, tre muajve dhe një vit përpara.
Tregjet e ushqimit
Agresioni ushtarak i Rusisë kundër Ukrainës ka një ndikim të drejtpërdrejtë në sigurinë globale të ushqimit dhe përballueshmërinë.
Falë politikës së përbashkët bujqësore (CAP), disponueshmëria e ushqimit, ushqimit për kafshë dhe plehrave nuk është një shqetësim i madh në BE. BE-ja është kryesisht e vetë-mjaftueshme dhe tregu i saj i vetëm mund të pritet të provojë rolin e saj në thithjen e goditjeve, sigurimin e sigurisë ushqimore për qytetarët e BE-së dhe garantimin e mbështetjes së të ardhurave për fermerët evropianë.
Megjithatë, ulja e importeve të vajit dhe miellit të misrit, grurit, rapes dhe lulediellit nga Ukraina ka një ndikim, veçanërisht në çmimet e ushqimit të kafshëve dhe për industrinë ushqimore të BE-së. Me çmimet e larta të tregut dhe tendencat inflacioniste që rezultojnë nga lufta në Ukrainë, shqetësimi kryesor në BE mbetet përballueshmëria.
Në takimin e Këshillit Evropian të tetorit 2022, liderët e BE-së trajtuan krizën globale të ushqimit. Ata shprehën mbështetjen e tyre për thirrjen e Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara për të zgjatur Iniciativën e OKB-së për Kokrrat e Detit të Zi përtej periudhës së saj që përfundon në nëntor.
Gjatë takimit jozyrtar të krerëve të shteteve ose qeverive të mbajtur në Pragë, Republika Çeke më 7 tetor, liderët e BE-së theksuan rëndësinë e arritjes së vendeve të treta për të kundërshtuar narrativat ruse dhe shprehën vendosmërinë e tyre për të mbështetur partnerët e tyre në mbarë botën në trajtimin e sigurisë ushqimore. çështjet.
Në takimin e Këshillit Evropian të mbajtur më 23-24 qershor 2022, liderët e BE-së theksuan se Rusia është e vetmja përgjegjëse për krizën globale të ushqimit dhe i kërkuan asaj që të ndalojë menjëherë shënjestrimin e objekteve bujqësore dhe të lejojë eksportin e grurit ukrainas.
Rusia, duke armatosur ushqimin në luftën e saj kundër Ukrainës, është e vetmja përgjegjëse për krizën globale të sigurisë ushqimore që ka provokuar. (Konkluzionet e Këshillit Evropian, 23 qershor 2022)
Udhëheqësit e BE-së nënvizuan se sanksionet e BE-së kundër Rusisë lejojnë qarkullimin e lirë të produkteve bujqësore dhe ushqimore dhe dhënien e ndihmës humanitare. Ata shprehën mbështetje të fortë për punën e vazhdueshme në korsitë e solidaritetit, të cilat po lehtësojnë eksportet e ushqimit nga Ukraina nëpërmjet rrugëve tokësore dhe porteve të BE-së, dhe bënë thirrje për më shumë përpjekje për të mbështetur vendet në zhvillim në kopjimin e pasojave të krizës.
Më 20 qershor 2022, Këshilli miratoi konkluzionet mbi përgjigjen e Ekipit të Evropës ndaj pasigurisë ushqimore globale. Ministrat theksuan se:
Lufta e paprovokuar dhe e pajustifikuar e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës ka pasoja katastrofike për njerëzit në Ukrainë, dhe gjithashtu globalisht
Lufta e agresionit të Rusisë ka përkeqësuar në mënyrë dramatike krizën e sigurisë ushqimore
Sanksionet e BE-së kundër Rusisë janë krijuar posaçërisht për të mos synuar ushqimin dhe produktet bujqësore
Këshilli u bëri thirrje shteteve anëtare të punojnë së bashku për të trajtuar pasigurinë globale të ushqimit nëpërmjet katër drejtimeve të veprimit:
-solidariteti përmes ndihmës emergjente dhe mbështetjes për përballueshmërinë
-nxitja e prodhimit të qëndrueshëm, elasticiteti dhe transformimi i sistemit ushqimor
-lehtësimin e tregtisë duke ndihmuar Ukrainën të eksportojë bujqësi nëpërmjet rrugëve të ndryshme dhe duke mbështetur tregtinë globale
-multilateralizëm efektiv dhe mbështetje e fortë për rolin qendror të Grupit Global të Kombeve të Bashkuara për -Reagimin ndaj Krizave për të koordinuar përpjekjet globale
Udhëheqësit e BE-së diskutuan sigurinë ushqimore dhe përballueshmërinë gjithashtu në takimin special të Këshillit Evropian, i cili u zhvillua në 30-31 maj 2022. Ata dënuan me forcë shkatërrimin dhe përvetësimin e paligjshëm nga Rusia të prodhimit bujqësor në Ukrainë dhe i bënë thirrje Rusisë që:
-t’i japë fund sulmeve ndaj infrastrukturës së transportit në Ukrainë
-heqja e bllokadës së porteve ukrainase të Detit të Zi
-lejojnë eksportet e ushqimit, veçanërisht nga Odesa
Këshilli Evropian ftoi vendet anëtare të përshpejtojnë punën në korsitë e solidaritetit të paraqitura nga Komisioni Evropian për të lehtësuar eksportet e ushqimit nga Ukraina dhe bëri thirrje për një përgjigje gjithëpërfshirëse globale ndaj sfidave të sigurisë ushqimore.
Lëvizshmëria e njerëzve dhe mallrave
Pushtimi i Ukrainës ka pasur një ndikim të rëndësishëm në lëvizjen e njerëzve dhe mallrave në BE në të gjitha mënyrat e transportit
Ndër çështjet kryesore janë furnizimet me karburant dhe rritja e çmimeve të karburantit, si dhe sfidat logjistike që lidhen me kalimet kufitare dhe kufizimet e hapësirës ajrore. Përveç kësaj, importet e mallrave dhe fluksi i madh i refugjatëve ukrainas drejt vendeve të BE-së ka çuar në sfida të mëtejshme operacionale për sektorin.
Për sa i përket solidaritetit me refugjatët ukrainas, shtetet anëtare kanë zbatuar një sërë masash, si krijimi i qendrave të transportit dhe informacionit në pikat kryesore kufitare dhe lehtësimi i transportit të ndihmave humanitare.
Ministrat e transportit të BE-së shkëmbyen pikëpamje mbi situatën në Ukrainë dhe ndikimet e saj gjatë takimit të tyre të Këshillit të qershorit 2022. Ata shprehën mbështetjen e plotë për iniciativat e Komisionit në këtë drejtim, përkatësisht:
-vendosja e korsive të solidaritetit për të optimizuar zinxhirët e furnizimit dhe kontrollet midis Ukrainës dhe BE-së dhe për të krijuar rrugë të reja transporti
-një plan emergjence për të forcuar elasticitetin e transportit në kohë krize
Shkëmbimi i mendimeve u fokusua në mundësitë e ndryshme për heqjen e pengesave dhe zbatimin më të mirë të angazhimeve të marra në fushën e transportit për të përballuar sfidat e paraqitura nga lufta në Ukrainë.
Këshilli miratoi një projekt-mandat për Komisionin për të negociuar një marrëveshje për liberalizimin e përkohshëm të operacioneve të caktuara të transportit rrugor midis BE-së dhe Ukrainës dhe Moldavisë.
Ministrat e transportit të BE-së u takuan gjithashtu përmes video-konferencës më 8 prill 2022 për të diskutuar një përgjigje të koordinuar të BE-së ndaj ndikimeve në sektorin e transportit. Ministrat diskutuan masat në nivel kombëtar dhe të BE-së që synojnë të përforcojnë bashkëpunimin midis vendeve anëtare dhe BE-së. Diskutimi i tyre u fokusua në:
-mbështetje për Ukrainën
-mbrojtjen e punëtorëve të transportit
-forcimi i elasticitetit të sektorit të transportit
Përgatiti në shqip: Argumentum.al