Fuad Muxtar-Agbabali*
Ndërkohë që lufta e Kremlinit kundër Ukrainës po stërzgjatet pa dritë në fund të tunelit dhe efekti i përhapjes po ndihet globalisht, Armenia pretendon të qëndrojë nën radarin me distancë të barabartë me Moskën dhe Kievin, megjithëse statistikat e mallrave, eksportet e Rusisë nga sateliti i saj, janë disproporcionale në funksion të kapacitetit ekonomik të kësaj të fundit.
Gjëja e parë që bie në sy është sesi Armenia arriti të tejkalojë xhiron tregtare me Rusinë në 5 miliardë dollarë në vitin 2022, duke shënuar një rritje rekord prej 91.7 përqind nga viti në vit, ndërsa xhiroja e tyre tregtare arriti në 2.6 miliardë dollarë në vitin 2021.
“Xhiroja tregtare midis Armenisë dhe Rusisë për herë të parë tejkaloi 5 miliardë dollarë në vitin 2022,” tha zëvendësministri i Ekonomisë i Armenisë Narek Teryan në fjalimin e tij në takimin themelues të Këshillit të Biznesit Ruso-Armen në Dhomën e Tregtisë dhe Industrisë (DHTI) së Rusisë.
Këtu qëndron sekreti i “mrekullisë ekonomike të Armenisë”, domethënë rishitjes dhe rieksportit të mallrave perëndimore shumë të nevojshme dhe të domosdoshme në Rusi në mes të sanksioneve therëse.
New York Times raportoi në prill të vitit 2023, duke cituar një dokument të SHB-së, se në vitin 2022, “Armenia importoi me 515 përqind më shumë çipa dhe procesorë nga Shtetet e Bashkuara dhe 212 përqind më shumë nga Bashkimi Evropian sesa në vitin 2021. Armenia eksportoi më pas 97 përqind të këtyre produkteve në Rusi”.
Importet ruse të mikroçipëve dhe pajisjeve elektronike janë kthyer në nivelet e paraluftës në Ukrainë, pasi Moska kërkoi nga vendet e tjera të rishesin komponentët e teknologjisë së lartë pas blerjes së tyre nga kompanitë evropiane, konfirmoi Jim O’Brien, Koordinatori i Sanksioneve të Departamentit të Shtetit të SHBA-së në një intervistë.
Eksportet perëndimore të mikroçipëve dhe pajisjeve elektronike kryesore që Rusisë i duhen për të ushqyer makinerinë e saj të luftës janë kthyer në nivelet e para pushtimit, pasi Moska ka shtuar përpjekjet për të anashkaluar sanksionet, shtoi më tej zyrtari i lartë amerikan.
“Deri në fillim të këtij viti, Rusia ishte në gjendje të riimportonte disa kategori kryesore të pajisjeve elektronike në nivelet e paraluftës,” tha për Politico Jim O’Brien, koordinator i sanksioneve në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, duke iu referuar çipave, procesorëve dhe qarqeve të integruar kyçe për prodhimin e armëve moderne.
Ndërkohë, kanali Telegram Baghramyan 26 pro-qeveritar armen tha se Rusia kryeson listën e eksporteve të Armenisë për periudhën janar-qershor 2023 me 1,676 miliardë dollarë.
Një ekonomist symprehtë do të vinte re lehtësisht mospërputhje midis këtyre shifrave për dy vitet e mëparshme dhe asaj për gjashtë muajt e vitit 2023. Duke pasur parasysh statistikat e disponueshme gjashtëmujore, është pothuajse e pamundur që Armenia të eksportojë mallra prej më shumë se 1.676 miliardë dollarësh në gjysmën tjetër të vitit 2023. Dhe pyetja që lind natyrshëm është se çfarë mallrash eksportoi Armenia në Rusi në vitin 2022 dhe përgjigja e natyrshme është ajo që tha Jim O’Brien për evazionin e sanksioneve nga Jerevani me miratimin e nënkuptuar të Pashinyanit, i cili vlerësoi ekonominë e qeverisë së tij, performancën, por nuk arriti ta mbështeste atë me fakte bindëse.
Armenia ka qenë kohët e fundit në titujt kryesorë për anashkalimin e sanksioneve ndërkombëtare ndaj Rusisë, pretendimi që qeveria e Pashinyan nxitoi ta kundërshtonte kategorikisht, megjithëse faktet janë të pakundërshtueshme pasi gjithçka është e qartë kur shikon listën e mallrave të kombit të vogël të Kaukazit të Jugut, i referuar shpesh si vendi i gurëve dhe eksporteve.
Armenia mohoi të ketë anashkaluar sanksionet ndërkombëtare ndaj Rusisë dhe Banka Qendrore e vendit raportoi shtrëngimin e kufizimeve në transaksionet e huaja. Kjo e fundit shtoi se në funksion të sanksioneve të reja ndaj Rusisë, kushtet për transaksionet e huaja janë shtrënguar ndjeshëm për të gjitha bankat në rajon, përfshirë bankat armene, duke shtuar se numri i refuzimeve për të kryer transaksione të caktuara mund të rritet gjithashtu nëse bankat tregtare i konsiderojnë transaksionet. të rrezikshme sipas kritereve të tyre të vlerësimit.
Në maj të vitit 2023, qeveria armene forcoi kontrollin mbi eksportet e pajisjeve elektronike në Rusi dhe detyroi eksportuesit vendas të kërkonin lejen e qeverisë për të dorëzuar pajisje elektronike në Rusi.
Kryeministri armen, Nikol Pashinyan, u shpreh më herët se, megjithëse Armenia ka marrëdhënie të thella ekonomike dhe strategjike me Rusinë, ajo nuk mund të përballojë të preket nga sanksionet perëndimore dhe përkatësisht do të veprojë në raport me Rusinë në atë masë që do t’i lejojë Armenisë të shmangë kufizimet perëndimore.
Kryeministri armen mohoi gjithashtu se ishte aleat i Rusisë në luftën kundër Ukrainës.
“Kjo nuk është thënë kurrë me zë të lartë, por unë mendoj se kjo është e dukshme. Ne nuk jemi aleat i Rusisë në luftën kundër Ukrainës. Ndjenja jonë në lidhje me atë luftë, atë konflikt, është ajo e ankthit sepse ndikon drejtpërdrejt në të gjitha marrëdhëniet tona,” tha Pashinyan në një intervistë me CNN Prime News gjatë vizitës së tij në Çeki në maj.
Ai shtoi se perceptimi i përgjithshëm në Perëndim është se “ne jemi aleatët e Rusisë, në Rusi ata nuk na shohin si aleatët e tyre në luftën në Ukrainë. Si rrjedhojë, ne nuk jemi aleat të askujt në këtë situatë, që do të thotë se jemi të pambrojtur”.
“Mund të duket se ka një mundësi për të shmangur të gjitha këto konflikte, por e vërteta është se sa më e ndërlikuar situata, aq më e ngushtë është hapësira për manovra”, tha kryeministri.
Armenia po përpiqet të shmangë përfshirjen në konflikt jo sepse nuk ka mendimin e saj për konfliktin, por sepse ka vetë shumë probleme që nuk e lejojnë atë të përfshihet më tej në zgjidhjen e problemeve të tjera, shtoi ai.
Por megjithatë, është e qartë se Armenia shërben si një nga portat e pakta për Rusinë për të shmangur sanksionet gjithëpërfshirëse perëndimore dhe për të eksportuar pjesë këmbimi shumë të nevojshme për nevoja ushtarake.
/Argumentum.al