Delegacioni i BE-së në Shqipëri ka nisur “Fushatën e Gjelbër”, me qëllim ndërgjegjësimin e qytetarëve shqiptarë, politikëbërësve, shoqërisë civile, bizneseve dhe aktorëve të tjerë rreth çështjeve mjedisore që prekin vendin.
Nën moton, “Bëhu pjesë e rrugëtimit të gjelbër, Evropa është këtu!”, kjo fushatë do të synojë jo vetëm të rrisë ndërgjegjësimin e shqiptarëve për ndikimin që ka aktiviteti i tyre në mjedis, por edhe të nxjerrë në pah sesi po e ndihmon BE-ja vendin në mbrojtjen e biodiversitetit dhe në luftën ndaj degradimit të mjedisit.
Fushata e Gjelbër do t’i shpjegojë publikut, politikëbërësve dhe bizneseve se çfarë do të thotë që Shqipëria të bëhet pjesë e “Marrëveshjes së Gjelbër Evropiane”, si pjesë e procesit të integrimit të vendit në BE. Marrëveshja e Gjelbër Evropiane synon të transformojë BE-në dhe shtetet e saj të ardhshme anëtare në një ekonomi moderne që i përdor me efiçencë burimet, duke siguruar emetime neto zero të gazeve serrë deri në vitin 2050 dhe duke e shkëputur rritjen e tyre ekonomike nga përdorimi i burimeve.
Duke qenë se Shqipëria po ecën përpara në procesin e anëtarësimit në BE, është shumë e rëndësishme që ajo të harmonizojë politikat, ligjet dhe iniciativat e saj me legjislacionin e BE-së në fusha vendimtare si menaxhimi i ujit, biodiversiteti, energjia e gjelbër dhe e rinovueshme, cilësia e ajrit dhe lufta ndaj ndryshimeve klimatike. Përmes tryezave të rrumbullakëta me aktorë të mirëinformuar, diskutimeve të hapura me komunitetet lokale, klubeve të librave, shfaqjeve të filmave dhe udhëtimeve, do të diskutojmë mbi zgjidhjet e gjelbra duke demonstruar një partneritet edhe më të madh mes BE-Shqipëri në këto fusha.
“Mjedisi nuk është një trashëgimi që e marrim nga babai, por një hua që ne e marrim për fëmijët tanë ndaj ta mbrojmë bukurinë e biodiversitetit dhe vendeve si ky park për brezat e ardhshëm”, keshtu theksoi z. Andrea Ferrero, nga Seksioni i Zhvillimit të Qëndrueshëm Ekonomik dhe Social në delegacionin e BE-së nga Parku Kombëtar Divjakës ku BE ka investuar konkretisht ne mbrotje te diversitetit në këtë park.
Ndryshimet në ligjin për zonat e mbrojtura, të propozuara në Kuvend nga një grup deputetësh i mazhorancës, me qëllim zhvillimin ekonomik të tyre, po ndiqen me vëmendje nga Delegacioni i BE-së në Tiranë. “BE ka qenë e shqetësuar dhe po i ndjek zhvillimet mbi ndryshimet ligjore të propozuara për zonat e mbrojtura. Jemi në proces dialogu me Qeverinë. Është shumë e rëndësishme të kemi qartësi se kush i menaxhon këto zona të mbrojtura për të ruajtur biodiversitetin, si ky park që është shtëpi e një larmie të madhe zogjsh që nuk gjenden askund tjetër, vijoi z. Ferrero.
Në 10 vitet e fundit, BE ka investuar 210 milion euro dhe 70 milion të tjera janë në pritje si pjesë e programeve në mbrojtje të mjedisit, bazuar në përparësitë e Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor.” Parku kombëtar Divjakë – Karavasta është një nga zonat më të rëndësishme të biodiversitetit në vendin tonë dhe Mesdhe. “Bashkëpunimi me BE-në ka qenë shumë i mirë dhe janë bërë të mundura arredimi i qendrës së informacionit, ndërtimi i 4 kullave të vrojtimit për shpendët dhe ndërtimi i observatorit për vëzhgimin e tyre në lagunë dhe ligatinat përreth parkut.” Këto investime kanë sjellë më shumë vizitorë në park gjatë këtij viti. “Që prej janarit e deri tani janë rreth 600 mijë vizitorë që e kanë frekuentuar parkun.” Nën moton, “Bëhu pjesë e rrugëtimit të gjelbër, Evropa është këtu!”, fushata e Delegacionit të BE-së në Tiranë vazhdon të nxisë ndërgjegjësimin e qytetarëve dhe vendimmarrësve për ndikimin e tyre në mjedis, si dhe thekson kontributin e BE-së në këtë sfidë të rëndësishme për një mjedis më të qëndrueshëm dhe një ardhme më të shëndetshme për të gjithë.
Ndërsa Shqipëria po përparon në procesin e anëtarësimit në BE, është thelbësore të harmonizojë politikat, ligjet dhe nismat e saj në përputhje me legjislacionin e BE-së në fusha vendimtare si menaxhimi i ujit, biodiversiteti, energjia e gjelbër dhe qarkore, cilësia e ajrit dhe ndryshimet klimatike”, kështu nën sloganin “Mushkri të gjelbra për qytetet tona” BE-ja ka financuar projektin: Platforma alternative dhe e monitorimit nga poshtë-lart për cilësinë e ajrit, ndotjen akustike dhe gjelbërimin urban, duke ndikuar në hartimin e politikave në nivel vendor që i shërbejnë përafrimit të standardeve sipas BE-së, për këta tregues që përmirësojnë cilësinë e jetës .
Objektivi i përgjithshëm i projektit ishte t’u mundësonte organizatave mjedisore vendore të shoqërisë civile të ndikojnë te politikat dhe performancat mjedisore në nivel vendor në përputhje me kërkesat e anëtarësimit në BE, duke u mundësuar atyre të zbatojnë politika të bazuara në prova dhe advokim që ndikon në fushën e mbrojtjes së mjedisit urban.
Projekti synonte të krijonte një platformë alternative dhe gjithëpërfshirëse për monitorimin e cilësisë së ajrit dhe ndotjes akustike, si dhe për të bërë vlerësimin e ekosistemit të gjelbërimit urban për të ndikuar dhe orientuar më mirë agjendën e qeverisjes vendore me të dhëna të bazuara në prova.
Gjithashtu, një projekt tjetër i mbështetur nga BE-ja është dhe ai, për investime që ulin ndikimin e ndotjes në mjedis. Promovimi i praktikave dhe instrumenteve inovative për reduktimin e emetimeve të karbonit dhe përmirësimin e efiçencës së energjisë në Bashkinë e Kavajës, është një tjetër investim i radhës i mbështetur nga BE për këtë nismë.
Ky investim synon përmirësimin e shërbimeve bashkiake, të cilat kontribuojnë për zhvillimin dhe zbatimin e Agjendës së Gjelbër, me përfshirjen e komuniteteve vendore në Bashkinë e Kavajës.
Ndërsa në Parkun Kombëtar të Divjakës, BE ka investuar projektin për “forcimin e Kapaciteteve Kombëtare për Ruajtjen e Natyrës – përgatitje për rrjetin Natura 2000”.
Investimi synonte të ndalonte humbjen e biodiversitetit në Shqipëri duke përmirësuar menaxhimin e zonave të mbrojtura në vend. Projekti i financuar nga Komisioni Evropian përmes programit IPA 2013 u zbatua nga tetori 2015 deri deri në maj 2019, me një vlerë totale buxhetore prej 4 milionë Eurosh.
Ndërkohë në janar te 2024, Delegacioni pritet të prezantojë dhe financimin e 3 programeve të reja “BE për Natyrën”, “BE për ekonominë qarkulluese” dhe “BE për lumejtë” me një vlerë prej 44 milion eurosh. Ato lidhen me menaxhimin e mbetjeve dhe përmirësimin e ekonomisë qarkulluese në vend; reduktimin e ndotjes nga ujërat e zeza të lumejve, si dhe ruajtjen e biodiversitetit në zonat e mbrojtura të Shqipërisë për ta bashkuar vendin me rrjetin e BE-së “Natyra 2000”.
/Argumentum.al
Në vitin 2023, bota vazhdon të dëshmojë ndryshime dhe turbulenca të rëndësishme. Ndërsa i afrohemi vitit 2024, kemi kryer intervista të thella me strategët kryesorë nga vende dhe rajone të ndryshme për të mbledhur perspektivat e tyre mbi çështjet kryesore globale të vitit 2023 dhe rolin e Kinës në adresimin e tyre.
Në pjesën e parë të serisë, Danilo Türk (Türk), ish-president i Sllovenisë dhe President i Aleancës së Lidershipit Botëror-Club de Madrid, ndau mendimet e tij mbi tema, duke përfshirë arritjet kryesore diplomatike të Kinës në 2023 dhe marrëdhëniet Kinë-Bashkimi Evropian (BE). me reporteren e Global Times (GT) Xia Wenxin në Forumin Ndërkombëtar Imperial Springs të fundit 2023 në Guangzhou, kryeqyteti i provincës Guangdong të Kinës Jugore.
GT: Duke parë vitin 2023, cilat arritje diplomatike të Kinës ju kanë lënë më shumë përshtypje?
Türk: Ky vit ishte shumë aktiv për Kinën. Filloi me një dokument që shprehte qëndrimin e tij për zgjidhjen politike të krizës në Ukrainë në shkurt, i cili ishte një dokument shumë i mirë dhe i vlefshëm. Duhet të kuptojmë se në Perëndim ky punim u kritikua se nuk ishte mjaftueshëm specifik, por ka diçka që kritikët nuk e kuptuan. Ky nuk ishte menduar të ishte një plan paqeje, por një kornizë konceptuale brenda së cilës një plan i duhur paqeje mund të zhvillohet gradualisht.
Dhe më pas Kina [këtë vit] ishte aktive në çështjen e Lindjes së Mesme. Për shembull, ai ndihmoi për të bashkuar një lëvizje të rëndësishme në mars midis Iranit dhe Arabisë Saudite. Në qershor, ndërsa priste presidentin palestinez vizitues, presidenti kinez Xi Jinping ritheksoi parimin e zgjidhjes me dy shtete, diçka që njerëzit nuk e vunë re në atë kohë, por diçka që më pas është bërë mjaft qendrore.
Tani, kur dikush flet për Gazën, duhet të dijë se zgjidhja politike është e vetmja zgjidhje që është e nevojshme. Çdo gjë tjetër është thjesht e përkohshme. Zgjidhja do të kërkonte një shtet të plotë sovraniteti për Palestinën si dhe anëtarësim të plotë në Kombet e Bashkuara (OKB). Ndërkohë, kemi parë që gjatë presidencës së Kinës në nëntor, Këshilli i Sigurimit i OKB-së së pari mundësoi miratimin e një rezolute për Gazën. Nuk ishte një zgjidhje shumë e ortë, por megjithatë, ishte hapi i parë.
Pra, nëse shikojmë vitin 2023, mund të shohim se Kina ishte jo vetëm shumë aktive, por edhe shumë e suksesshme. Shumë gjëra nuk janë ende përfundimtare, por në diplomaci nuk vjen deri në finale me nxitim. Të jesh këmbëngulës është çelësi dhe besoj se rrugët që hapi Kina janë të shëndetshme dhe do të çojnë drejt suksesit.
GT: Çfarë ngjarje parashikoni të jetë një “mjellmë e zezë” apo “rinoceront gri” në 2024?
Türk: Luftërat nuk janë kurrë të pashmangshme. Luftërat ndodhin sepse njerëzit vendosin të shkojnë në luftë. Mendoj se viti 2023 ishte gjithashtu një kujtesë shumë e fortë se luftërat janë diçka e tmerrshme dhe duhen shmangur. Nuk do të doja të shihja asnjë “mjellmë të zezë” dhe nuk mendoj se “mjellmat e zeza” do të shihen në vitin 2024.
Gishtat tanë janë të kryqëzuar, por gjithashtu duhet të jemi aktivë për të lëvizur drejt atij drejtimi. Unë besoj se do të ketë shumë punë të nevojshme tani për t’u marrë me Ukrainën dhe Lindjen e Mesme dhe se takimet që Presidenti Xi pati me Presidentin Biden në Bali vitin e kaluar dhe në San Francisko këtë vit, kanë krijuar një bazë mjaftueshëm të fortë besimi. se marrëdhëniet dypalëshe mes dy superfuqive do të jenë të qëndrueshme. Dhe kjo do të sillte gjithashtu stabilitet në Azi.
Si kanë kontribuar tre iniciativat globale të propozuara nga Kina – konkretisht Iniciativa për Zhvillimin Global, Iniciativa e Sigurisë Globale dhe Iniciativa e Qytetërimit Global – në qeverisjen globale?
Türk: Mendoj se këto tre iniciativa janë shumë të dobishme sepse parashtruan një lloj platforme të përgjithshme që ishte e favorshme. Ministria e Jashtme e Kinës publikoi në shtator 2023 një dokument mbi qeverisjen globale bazuar në këto tre nisma, i cili është një dokument diplomatik shumë i saktë dhe shumë i sofistikuar. Unë shoh se kjo është bërë nga njerëz shumë kompetentë që dinë saktësisht se si ta përkthejnë idenë dhe drejtimin e përgjithshëm të Presidentit Xi në propozime specifike për partnerët ndërkombëtarë dhe OKB-në. OKB-ja do të mbajë Samitin e së Ardhmes në shtator 2024 dhe gazeta kineze e botuar në shtator është diçka që mund të ndihmojë vërtet shumë. Dhe mendoj se do të ishte mirë që rregullisht të rishikohen dhe riafirmohen idetë bazë të tre iniciativave.
GT: Kina dhe BE sapo mbajtën një samit dypalësh në Pekin javën e kaluar. Si e shihni zhvillimin aktual të marrëdhënieve Kinë-BE?
Türk: Mendoj se marrëdhëniet Kinë-BE kërkojnë vëmendjen më të madhe dhe konsideratë shumë serioze. Ka disa elementë të kësaj marrëdhënieje që duhet të trajtohen në një kuptim shumë praktik, për shembull, bilanci tregtar. Kina eksporton shumë më tepër se sa importon, dhe kjo nuk është domosdoshmërisht faji i Kinës, por është në interes të të dyja palëve që të kenë një shkallë të arsyeshme ekuilibri.
Gjëja tjetër do të ishin masat që përbëjnë reformën dhe hapjen e mëtejshme në Kinë. Disa prej nesh që po udhëtojnë në Kinë këto ditë shohin gjëra shumë interesante që po ndodhin. Për shembull, presidenti Xi kohët e fundit foli për përmirësimin e shërbimeve ligjore dhe mbrojtjen e pronësisë intelektuale, të cilat janë çështje shumë të rëndësishme për investitorët. Pra, pyetja e dytë do të ishte: Sa përparim është bërë për të përmirësuar klimën e investimeve në Kinë dhe Evropë? Këto janë llojet e gjërave që duhet të adresohen.
Dhe pastaj ka çështje politike. Dhe këtu do të shpresoja që BE-ja do ta kuptojë rolin e Kinës sot. Kina mund të jetë një partner shumë i dobishëm për BE-në dhe së bashku, ata mund të bëjnë shumë gjëra të mira. Gjatë viteve të fundit, ky realizim nuk u kuptua sa duhet në BE. Kishte një kohë në historinë jo të largët kur të dyja palët punonin vërtet shumë ngushtë dhe në projekte shumë specifike. Ne nuk e kemi atë tani.
Mendoj se do të ndihmonte nëse Evropa do t’i afrohej Kinës për çështjen e Lindjes së Mesme. Për shembull, nëse Kina dhe BE-ja koordinojnë lëvizjet dhe aktivitetet e tyre diplomatike në lidhje me çështjen palestineze, ky do të ishte një kontribut i madh. Për Ukrainën, nuk mendoj se nevojiten shumë të reja, sepse Kina tashmë po merr pjesë në këtë përpjekje kolektive për të gjetur rrugën drejt paqes dhe nuk shoh shumë hapësirë për risi të menjëhershme. Por unë mendoj se tani, një nga gjërat politike do të ishte: A mundet Kina dhe BE të punojnë më ngushtë së bashku për paqen në Lindjen e Mesme? Kjo do të ishte interesante.
GT: Cila është rëndësia e stabilitetit të marrëdhënieve Kinë-BE për të dyja palët dhe botën?
Türk: Mendoj se është jetike për të tre këto parti, sepse BE-ja duhet të kuptojë se Kina është një faktor stabiliteti në botë dhe duhet të vazhdohet nga kjo perspektivë. Kina nuk ka nevojë të destabilizojë asgjë dhe askënd dhe BE-ja duhet ta njohë dhe respektojë këtë fakt. Prandaj, mendoj se ekzistojnë kushtet objektive për partneritet, por ato nuk janë gjithmonë të artikuluara në aspektin e pozicioneve aktuale politike. Kjo është ende diçka që kërkon punë të mëtejshme nga të dyja palët.
Duhet të ketë më shumë dialog. Por në mënyrë ideale, niveli i mirëkuptimit duhet të përparojë deri në pikën në të cilën secila palë të kuptojë se pala tjetër është një faktor i stabilitetit global. Prandaj, ata duhet të punojnë së bashku për të përmirësuar stabilitetin global. Kjo nuk është shumë e përgjithshme. Kjo është në fakt një nevojë shumë urgjente sot.
Çfarë qëndron në bashkëpunimin e ardhshëm të BE-së me Kinën?
Türk: Mendoj se BE-ja është një projekt në zhvillim e sipër. BE-ja nuk është themeluar si subjekt politik, është themeluar si bashkim doganor – me fjalë të tjera, si projekt ekonomik. Të futësh në atë projekt disa prioritete politike, disa prej të cilave janë themelore dhe serioze, nuk është punë e lehtë. BE-ja ka vështirësi në zhvillimin e një qëndrimi të përbashkët për shumë gjëra. Ai nuk ka procese politike të dizajnuara aq mirë sa të jetë në gjendje të prodhojë përgjigje vërtet të përshtatshme në çdo kohë. Kjo duhet kuptuar dhe vlerësuar.
Mendoj se niveli i politikëbërjes në BE duhet të përmirësohet dhe Kina mund të ndihmojë si një partner i vlefshëm në shumë vende. Për shembull, si Kina ashtu edhe BE-ja kanë interesa të mëdha në forcimin e OKB-së. Nëse do të kishte një konferencë të përbashkët shumë serioze të bazuar në dokumentin kinez mbi qeverisjen globale nga shtatori i këtij viti, ajo mund t’i ndihmonte të dyja palët të zhvillojnë politikat e tyre deri në një pikë të një propozimi që mund ta bëjë vërtet kuptimplotë Paktin për të Ardhmen vitin e ardhshëm.
