Steve Clemons*
Ekziston një mendjemadhësi dhe vetëbesim i papërshtatshëm në mesin e mediave kryesore se praktikat dhe qasjet e tyre ndaj medias janë të shëndosha dhe se hyrjet e reja janë të pasigurta. Ata pretendojnë të paraqesin të vërteta të kontrolluara nga faktet, ndërsa tregojnë për mediat e reja si përhapës të dezinformatave, gazetarisë së dobët, falsifikimeve të thella të ndihmuara nga AI dhe propagandës. ‘Provokimi’ im për ata prej jush që sot marrin pjesë në konferencën e OSBE-së mbi gjendjen e gazetarisë dhe medias gjerësisht është se përparimi në sigurimin e një media të shëndetshme, të përgjegjshme shoqërore në përputhje me normat demokratike nuk mund të vijë vetëm nga kapja pas platformave dhe normave të së kaluarës.
Më lejoni të ofroj një këndvështrim për fragmentimin e medias dhe çfarë do të thotë për shoqërinë.
Së pari, fragmentimi i medias ka qenë një fenomen shumë dekadash, i nxitur jo vetëm nga mjetet dhe platformat e reja dixhitale, por, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara, nga ndryshimet në ligj që garantonin më parë “përdorimin e drejtë” të valëve ajrore, në mënyrë që çdo gjë që i jepte dritë perspektivës së një partie politike kërkonte kohë të drejtë për partinë tjetër politike. Gjykata e Lartë dhe ligjvënësit e SHBA-së i shkatërruan ato dispozita të kërkesave të përdorimit të drejtë shumë kohë më parë, dhe kështu shfrytëzimi i valëve televizive, kabllore dhe radiofonike, dhe më vonë blogjet, madje edhe gazetat dhe revistat kryesore nga perspektiva politike, mori vend. Kjo ka ndihmuar në tribalizimin e perspektivave dhe ka nxitur fenomenin e “flluskave të filtrit” të individëve të rrethuar dhe të përmbytur nga pikëpamjet që ata duan të kenë rreth tyre, në vend të formës përgjithësisht objektive, herë pas here të pakëndshme të lajmit që përdoret për të informuar trupin politik. Modele të ngjashme duken të qarta në rritjen e platformave populiste të lajmeve, blogeve dhe rrjeteve të mediave sociale në Evropë.
Së dyti, shpërthimi i rrjeteve të mediave sociale, videove dhe mjeteve dixhitale, të përmirësuara jo vetëm nga inteligjenca artificiale që ekziston prej disa kohësh, por nga AI gjeneruese, që ka krijuar një hap strategjik në fuqinë e krijuesve të përmbajtjes, ka ndryshuar marrëdhënien e fuqisë midis ofruesve të lajmeve dhe konsumatorëve të lajmeve. Tani shumë lojtarë të tjerë, shumë të pamësuar në aftësitë dhe normat e gazetarisë, janë bërë ofrues të përmbajtjes dhe kjo përmbajtje shpesh duket ose imiton lajme. Fillova një blog të suksesshëm politik, The Washington Note, në fillim të vitit 2004, dhe objektivi im ishin mediat kryesore të lajmeve pasi i shihja ato kryesisht si të homogjenizuara, dembele, shpesh të munguara historitë kryesore – dhe kështu blogu im në fillim u krijua për të turpëruar dhe fajësuar mediat kryesore të lajmeve për papërshtatshmëritë e tyre dhe për të ofruar lajme dhe shërbime më të mira për lexuesit e mi. Shumë bloge e bënë këtë, dhe kështu 20 vjet më parë, fragmentimi i medias, sipas mendimit tim, ndihmoi në përmirësimin e medias kryesore, e cila duhej të konkurronte dhe të rivendosej si ofrues të lajmeve cilësore – një përgjegjësi për të cilën ata kishin qenë dembelë dhe të pavëmendshëm.
Megjithatë sot, sfidat për mediat kryesore janë më të rrëmujshme pasi sfiduesit nuk i plotësojnë domosdoshmërisht boshllëqet e lëna nga një media kryesore me performancë të dobët – ata në vend të kësaj shpesh krijojnë media të rreme ose ‘joreale’, falsifikime të thella, meme, ose përfshihen në propagandë të drejtpërdrejtë ose përjetësojnë të pavërteta. Jo të gjitha mediat e reja e bëjnë këtë, por nuk ka dyshim se shumë media të reja janë në shitje, për shfrytëzim politik, për vëmendje dhe lavdërim të platformave dhe përmbajtjes së tyre.
Pra, çfarë të bëni? Mendoj se shumë qeveri, institute kërkimore dhe fondacione publike private të shqetësuara me cilësinë e lajmeve kanë shtrënguar shumë perlat e tyre, duke ankuar për cilësinë gërryese të gazetarisë dhe lajmeve në vend që të konkurrojnë kokë më kokë me ofruesit e përmbajtjeve të reja dhe mediat e reja me cilësi të ulët. Më duket e qartë se që mediat të kthehen në një vend më të shëndetshëm dhe të bëhen pjesë e kontratës solide sociale në shoqëritë demokratike, ato duhet të evoluojnë.
Besimi im është se krijimet e thella false të disa mediave janë shqetësuese, por kanë ndikim në shoqëritë vulnerabël vetëm nëse nuk ka konkurrencë me to. Si po investojnë mediat e vjetra në mjete të reja të tregimit? Si po përqafojnë ata një qasje më pak të centralizuar se cilët mund të jenë tregimtarët e tyre? Si mund të shpallnin dhe ngulitnin një brez të ri krijuesish të përmbajtjes me norma për burimet, për faktet reale, për objektivitetin, për rëndësinë e lajmeve të pakëndshme dhe jo vetëm lajmet apo perspektivat riafirmuese të opinionit? Si po eksperimentojnë ata me të gjitha valët e reja të teknologjisë që vijnë në internet për ta bërë veten opsionin më tërheqës të lajmeve dhe përmbajtjes – duke vjedhur kështu hapësirën dhe oksigjenin nga ata që e falsifikojnë atë dhe mashtrojnë shoqërinë.
Ndjenja ime është se disa shtete, Rusia është vetëm një, po përfitojnë nga ky hendek midis mediave të vjetra dhe të reja – dhe ato po përkeqësojnë ndikimet negative të krijuara nga mungesa e modernizimit dhe vizionit të platformave tradicionale të medias. Mendimi im është se që mediat e vjetra të rriten dhe të konkurrojnë, ato duhet të jenë pjesë e valës së fragmentimit të medias dhe në vend që të mbicentralizohen duhet të kuptojnë se si të shpërndajnë lajme cilësore në një sferë të fragmentuar opsionesh.
Kjo është e vështirë për t’u bërë – dhe sfidon mënyrën se si gazetat dhe rrjetet televizive e organizojnë punën e tyre. Por unë besoj se fragmentimi nuk po largohet dhe kështu organizatat e lajmeve që duan të sigurojnë vendin e tyre në shoqërinë e shëndetshme civile duhet të përshtaten.
/IFIMES- Argumentum.al
*Steve Clemons është redaktor i The National Interest dhe ka shërbyer si redaktor në The Hill, The Atlantic dhe Semafor, si dhe në role të larta editoriale në National Journal dhe Quartz. Ai është gjithashtu redaktor dhe botues i blogut të njohur politik, The Washington Note, dhe mikpritës i “The Bottom Line” që transmetohet në rrjetin global të Al Jazeera English.