Lufta e vazhdueshme në Ukrainë është kriza e parë globale ku Kina, fuqia e madhe, mund të shërbejë si ndërmjetëse në sistemin trepolar.
Që nga fillimi, Uashingtoni nuk e ka trajtuar Kinën si një palë të parëndësishme në këtë krizë evropiane. Në vend të kësaj, ajo është përpjekur në mënyrë aktive të devijojë Pekinin nga kursi i zgjedhur i diplomacisë së kujdesshme.
Në të vërtetë, një rrjedhje e fundit konfirmoi se zyrtarët amerikanë kaluan të paktën tre muaj duke u përpjekur për të bindur homologët e tyre kinezë që t’i ndihmonin ata të pengonin presidentin rus Vladimir Putin nga pushtimi i Ukrainës. Dhe mbi një javë në konflikt aktiv, amerikanët janë ende të etur për të përfshirë kinezët. Në fund të fundit, ata e dinë se sanksionet mund të mos kenë ndikim të mjaftueshëm mbi Rusinë pa mbështetjen e ekonomisë së dytë më të madhe në botë dhe se Xi Jinping i Kinës është ndoshta i vetmi person që mund ta bindë Putinin të rimendojë veprimet e tij dhe të ndryshojë planet e tij.
Megjithatë, Uashingtoni është gjithashtu i vetëdijshëm për faktin se, kur Rusia dhe SHBA patën një konfrontim në të kaluarën, Kina ka zgjedhur vazhdimisht rrugën e diplomacisë së kujdesshme për të mbrojtur interesat e saj kombëtare. Megjithatë, sot duket se ekziston një mundësi e qartë për të bindur Kinën që të luajë një rol aktiv në krizën e Ukrainës dhe të ndihmojë në frenimin e agresionit të Moskës.
Sot, Kina mbështet rendin botëror të bazuar në rregulla, në të cilin respektohet sovraniteti i shtetit-komb – ajo nuk është në favor të revizionizmit apo ndërhyrjeve militariste. Ajo gjithashtu dëshiron të mbajë një marrëdhënie të qëndrueshme me SHBA-në, sepse status quo-ja aktuale politike dhe ekonomike i shërben mirë asaj. Përkujtimi i profilit të lartë i Kinës për 50-vjetorin e vizitës së presidentit amerikan Nixon në Pekin javën e kaluar ishte një shfaqje e një dëshire të tillë.
Në këtë kontekst, ka një arsye që Kina të zgjedhë të përfshihet drejtpërdrejt në krizën e Ukrainës. Dhe Pekini tashmë ka bërë disa lëvizje që sinjalizojnë këtë ndryshim në strategji. Kur Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara votoi për një projekt-rezolutë për përfundimin e krizës në Ukrainë, për shembull, Kina zgjodhi të abstenonte në vend që të vendoste veton ndaj saj së bashku me Rusinë. Vëzhguesit perëndimorë e panë këtë lëvizje si një sukses drejt izolimit ndërkombëtar të Rusisë. Për më tepër, të paktën dy nga bankat më të mëdha shtetërore të Kinës (Banka e Kinës dhe ICBC) njoftuan vendimin e tyre për të kufizuar financimin për blerjet e mallrave ruse më 25 shkurt.
Në të njëjtën ditë, presidenti Xi i telefonoi Putinit dhe e inkurajoi atë të negocionte me qeverinë ukrainase. Kjo pati një ndikim dhe Moska njoftoi se ishte gati për negociata për armëpushim. Më 28 shkurt, i pyetur për qëndrimin e Pekinit ndaj Ukrainës, Wang Wenbin, zëdhënësi i Ministrisë së Punëve të Jashtme kineze, tha: “Kina dhe Rusia janë partnerë strategjikë, por jo aleatë”. Më 3 mars, Banka Aziatike e Investimeve në Infrastrukturë e Kinës pezulloi dhe filloi rishikimin e të gjitha aktiviteteve në lidhje me Rusinë dhe Bjellorusinë.
Pra, cilat janë pjesët e munguara të bashkim pjesësh figure për të bindur Pekinin që të përdorë ndikimin e tij mbi Moskën për të ndërmjetësuar një armëpushim dhe përfundimisht një marrëveshje paqeje në Ukrainë?
Para së gjithash, ka mosbesim. Pekini nuk beson se ka shumë për të fituar nga demonstrimi i mbështetjes së fortë për Uashingtonin. Në të vërtetë, shumë analistë kinezë mendojnë se i vetmi “faleminderit” që Kina do të marrë për mbështetjen e SHBA-së në krizën e Ukrainës do të ishte rritja e mbështetjes perëndimore për Tajvanin, një NATO më agresive dhe një raund tjetër ndërtimi të aleancës anti-kineze në lagjen e saj, si p.sh. AUKUS. Është sekret i hapur se prioriteti i diplomacisë amerikane në Azi është ndërtimi i aleancave kundër Kinës. Mosbesimi i thellë i Pekinit ndaj SHBA-së ishte ndoshta arsyeja kryesore pse zyrtarët kinezë fillimisht hodhën poshtë informacionin që amerikanët ndanë për planin e pushtimit të Rusisë si një luftë psikologjike.
Një arsye tjetër pse Pekini nuk është ende plotësisht i bindur se duhet të përfshijë veten në krizën e Ukrainës së bashku me Perëndimin, është se deri tani strategët amerikanë kanë treguar vetëm se është i qëndrueshëm. Administrata dhe media amerikane kanë kërcënuar prej kohësh se do ta ngjyrosin Kinën me të njëjtën furçë si agresori rus nëse nuk pranon të bashkëpunojë. Për më tepër, Uashingtoni i ka bërë presion Indisë – një anëtare e BRIC – për të aplikuar sanksione kundër Rusisë. Nëse ka sukses, Pekini e di se mund ta paraqesë Kinën shumë më lehtë para komunitetit global si një forcë kundër paqes.
Për të bindur Kinën që të përdorë ndikimin e saj mbi Moskën për t’i dhënë fund kësaj krize, SHBA-ja duhet të fillojë të ofrojë karota në Pekin. Ekziston nevoja për një qasje realiste të ngjashme me atë të përdorur me sukses nga Henry Kissinger dhe Richard Nixon gjysmë shekulli më parë. Për të arritur paqen, sistemi trepolar kërkon më shumë maturi dhe më pak supozime idealiste ose mesianizëm. Megjithatë, pas demonizimit të Kinës që nga presidenca e Trump, Uashingtoni mund ta ketë të ndërlikuar të ndryshojë opinionin publik tani.
Në marrëdhëniet ndërkombëtare, shumë shpesh një ekuilibër i qëndrueshëm i fuqive është i nevojshëm për paqen midis fuqive konfliktuale. Perëndimi ka nevojë për Kinën për të kontrolluar një Rusi në rënie dhe revizioniste. Dhe ndërsa do të dobësohet, Rusia do të bëhet më e varur nga mbështetja ekonomike dhe garancitë e sigurisë së Kinës. Si rezultat, Kina mund të garantojë lehtësisht ekuilibrin e fuqisë dhe të jetë ndërmjetësi për t’i dhënë fund krizës aktuale. Botës mund t’i mungojë vetëm një vendimmarrës realist si Kissingeri ose Nixon për të na ndihmuar të kapërcejmë llogoret ideologjike dhe të ndërtojmë paqen në Evropë./ Argumentum.al