Marjana DODA
Ekonomia globale, ndryshimet klimatike dhe avancimi teknologjik paraqesin sfida të mëdha për çdo vend. Me tensionet dhe konfliktet globale në rritje, nevoja për bashkëpunim është tashmë emergjencë ndërkombëtarë. Sot më shumë se kurrë për një të ardhme të sigurtë, ne duhet të përqafojmë rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar, ndaj me të drejtë trajtimi i recesionit ekonomik global dhe nxitja e zhvillimit kanë qenë temat kryesore të Samitit të G20, Grupi i 20 ekonomive më të mëdha në botë i mbajtur me 9-10 shtator në New Delhi, Indi.
Nën sloganin “Një Tokë, një Familje, një të Ardhme”, Samiti i Liderëve të G20 duket se kishin një dakordësi se tashmë është koha për të folur dhe mbështetur si një familje të ardhmen e përbashkët, përballë sfidave globale.
Kryeministri indian Narendra Modi mirëpriti anëtarësimin e Afrikës së Jugut në Samitin(Foto: CFP)
Dhe si në familje u prit anëtari më i ri i kësaj organizate ndërkombëtare. Në fjalën e hapjes së samitit në New Delhi, Kryeministri indian Narendra Modi që kryesonte presidencën e radhës të G20-ës, tha: “Ftoj përfaqësuesin e Unionit Afrikan të zërë vendin si anëtar i përhershëm i G20-tës”.
Modi theksoi se vendet e G20 që përbëhen nga ekonomitë më të mëdha të botës kanë rënë dakord që Unionit Afrikan t’i jepet statusi i anëtarit të përhershëm. Pas fjalimit, Modi shtrëngoi duart me kreun që ka presidencën e radhës së Unionit Afrikan, Azali Assoumani.
Çështja që Unioni Afrikan të bëhej blloku i dytë rajonal i përhershëm në G20 pas Bashkimit Evropian, kishte mbështetje të gjerë.
Pranimi i AU në G20 ishte një përfundim i paramenduar. Ideja u hodh për herë të parë nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, më 15 dhjetor 2022. Ishte një moment interesant për Biden, i cili tha se propozimi i tij ishte një përpjekje për të rigjallëruar lidhjet me një rajon që ishte anashkaluar dhe trajtuar si një vend i dytë i klasës globale.
Kryeministri i Indisë Narendra Modi i bëri jehonë apelit të Bidenit rreth tetë muaj më vonë, më 27 gusht, kur iu drejtua takimit të Business 20, forumi zyrtar i dialogut të G20 me komunitetin global të biznesit. Ndërsa bëri thirrje për përfshirjen e AU-së, Modi përdori gjithashtu mundësinë për të promovuar Indinë si “zgjidhjen” për një “zinxhir global të furnizimit efikas dhe të besueshëm”, në mes të situatës gjithnjë e më të komplikuar socio-ekonomike ndërkombëtare.
Sekretari i përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres në një konferencë shtypi me rastin e Samitit të 28-të G20(Foto:CFP)
Samiti i Liderëve të G20-ës
Udhëheqësit dhe përfaqësuesit e 20 ekonomive më të fuqishme të botës u takuan në Nju Delhi, Indi, mes divergjencave në rritje midis fuqive të mëdha për çështje të tilla si konflikti Rusi-Ukrainë, rimëkëmbja ekonomike globale, kriza ushqimore dhe ndryshimet klimatike.
Me pritshmëri të larta, G20-ta dha një komunikatë gjithëpërfshirëse me angazhime të gjera, ambicioze nga infrastruktura digjitale te trajtimi i borxhit, financimi i klimës deri te ruajtja kulturore.
Ato përfshijnë një deklaratë konsensusi, pranimin e Bashkimit Afrikan si një anëtar i përhershëm, përpjekjet e vazhdueshme për t’u marrë me ndryshimet klimatike, mbështetje për financimin e klimës për të ndihmuar vendet në zhvillim, etj.
Liderët e vendeve që përbëjnë 85 për qind të prodhimit të brendshëm bruto në nivel global, 75 për qind të tregtisë ndërkombëtare dhe dy të tretat e popullsisë së botës, në takimin me tre sesione të këtij viti trajtuan reformat gjithëpërfshirëse ekonomike globale.
E themeluar në vitin 1999, G20 është një forum qendror për bashkëpunimin ndërkombëtar për çështjet financiare dhe ekonomike. Ai përfshin 19 vende plus Bashkimin Evropian, dhe tani AU, e cila u përfshi në grup të shtunën.
Përfshirja mirëpritëse e Bashkimit Afrikan (AU) si një anëtar i përhershëm i G20 është shenja e parë inkurajuese që pasqyron konsensusin midis ekonomive të mëdha të fuqishme.
Kryeministri kinez Li Qiang i bëri thirrje vendeve të Grupit të 20-ës që t’i përmbahen solidaritetit dhe bashkëpunimit, të forcojnë koordinimin e politikave makroekonomike për të dhënë besim dhe shtysë për rritje ekonomike me shkëlqim.
Kryeministri kinez Li Qiang në Samitin(Foto:CFP)
“Çështja më urgjente aktualisht është zhvillimi,” tha Li në sesionin e tretë të samitit të 18-të të G20 në Nju Delhi, Indi.
Duke vënë në dukje se tema e sesionit ishte “Një e ardhme”, ai tha se dëshira për një të ardhme më të mirë ka qenë gjithmonë feneri që e çon njerëzimin përpara.
Bota po kalon një periudhë të vështirë zhvillimi kompleks dhe të paqëndrueshëm, dhe ndërsa vështirësitë intensifikohen, ekziston një nevojë gjithnjë e më e rëndësishme për të forcuar besimin dhe për të rritur pritshmëritë për të ardhmen, shtoi ai.
“Vetëm duke bërë një punë të mirë në të tashmen mund të kemi një të ardhme të mirë,” tha Li, duke i bërë thirrje G20 të luajë një rol shembullor.
Duhet të bëhen përpjekje për të krijuar një mekanizëm bashkëpunimi më pragmatik dhe veprime konkrete për të mbështetur vendet në zhvillim në përballimin më të mirë të sfidave si ulja e varfërisë, financimi, ndryshimet klimatike dhe siguria e ushqimit dhe energjisë, tha kryeministri kinez.
Kryeministri vuri në dukje se fati i njerëzimit është i ndërvarur dhe vendet duhet të respektojnë njëra-tjetrën, të kërkojnë gjuhën e përbashkët duke i lënë mënjanë dallimet dhe të jetojnë në paqe së bashku. Përballë krizave të mëdha dhe sfidave të përbashkëta, askush nuk mund të përparojë i vetëm dhe vetëm bashkimi dhe bashkëpunimi mund ta çojnë njerëzimin në rrugën e duhur, tha ai.
Li u kërkoi anëtarëve të G20 që t’i përmbahen aspiratës origjinale të unitetit dhe bashkëpunimit, të mbajnë mbi supe përgjegjësinë e paqes dhe zhvillimit gjatë kohës dhe të forcojnë në mënyrë efektive koordinimin e politikave makroekonomike për të rritur besimin dhe vrullin për rritjen ekonomike globale.
Ai gjithashtu bëri thirrje për praktikimin e multilateralizmit të vërtetë, ndërtimin e partneriteteve për zhvillimin global dhe krijimin e një mjedisi ndërkombëtar të sigurt dhe të qëndrueshëm për zhvillim të përbashkët.
Sipas liderëve të tjerë që folën në seancë, G20 duhet të tregojë përgjegjësi, të promovojë bashkëpunimin ndërkombëtar, të nxisë zhvillimin gjithëpërfshirës, të qëndrueshëm dhe me në qendër njerëzit dhe të sigurojë që aplikimi i teknologjive digjitale si inteligjenca artificiale rrit mirëqenien njerëzore.
Flamurë të pjesëmarrësve në Samitin(Foto:CFP)
Analistët kinezë theksuan se G20 është krijuar për t’u marrë me krizat ekonomike globale dhe për të diskutuar veprimet kolektive për zgjidhjen e problemeve ekonomike dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik global, por tani, për fat të keq, për shkak të rënies së konsensusit dhe divergjencave në rritje midis fuqive të mëdha që nga shpërthimin e krizës së Ukrainës dhe kontrollit të gjithanshëm të nisur nga SHBA kundër Kinës, ajo po bëhet gjithnjë e më shumë një platformë për grindje dhe mekanizmi shumëpalësh dikur produktiv dhe konstruktiv po përballet me rrezikun e rrëmbimit nga disa vende.
G20 mbetet një platformë e rëndësishme për bashkëpunimin ndërkombëtar në trajtimin e sfidave globale dhe me rritjen e kontributeve nga vendet në zhvillim si Kina, India dhe vendet afrikane, zërat brenda G20 po bëhen më të larmishëm, duke mos dominuar më vetëm nga perspektivat perëndimore. Rrjedhimisht, SHBA po përpiqet të rimarrë kontrollin mbi mekanizmin shumëpalësh dhe ta përdorë atë për t’i shërbyer strategjisë së konkurrencës së fuqive të mëdha, por komuniteti ndërkombëtar nuk do ta mirëpresë këtë përpjekje, thonë ekspertët.
Deklarata e Përbashkët e G20, çelësi për qeverisjen globale
Samiti i G20 i mbajtur në Indi të shtunën (8-9 shtator) miratoi përfundimisht një deklaratë të përbashkët me solidaritet shumë themelor dhe një qëndrim neutral ndaj krizës së Ukrainës.
Udhëheqësit e G20 riafirmuan angazhimin e tyre për bashkëpunimin ekonomik ndërkombëtar dhe u zotuan të ndërmarrin hapa konkretë për të nxitur rritjen globale.
“Krizat në kaskadë kanë paraqitur sfida për rritjen afatgjatë,” paralajmëroi grupi në deklaratë, duke theksuar se bashkëpunimi i G20 është thelbësor në përcaktimin e kursit që merr bota.
Deklarata e përbashkët e këtij viti nuk tregon kritika të qarta dhe dënime të drejtpërdrejta kundër asnjë vendi për krizën e Ukrainës, e cila është e ndryshme nga ajo e vitit 2022.
“Lidhur me luftën në Ukrainë, duke kujtuar diskutimin në Bali, ne përsëritëm qëndrimet tona kombëtare dhe rezolutat e miratuara në Këshillin e Sigurimit të OKB-së dhe Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së”, thuhej në deklaratë, duke theksuar se “Në përputhje me Kartën e OKB-së, të gjitha shtetet duhet të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës për të kërkuar përvetësim territorial kundër integritetit territorial dhe sovranitetit ose pavarësisë politike të çdo shteti. Përdorimi ose kërcënimi i përdorimit të armëve bërthamore është i papranueshëm.”
Deklarata e përbashkët tregon një konsensus shumë themelor midis anëtarëve dhe gjithashtu dëshmon se fuqia e vendeve në zhvillim dhe ekonomive joperëndimore në këtë shumëpalësh mekanizmi po rritet, pasi ata janë në gjendje të ruajnë neutralitetin si një qëndrim i përbashkët i G20, duke parandaluar që mekanizmi të kontrollohet plotësisht dhe të rrëmbehet nga narrativat dhe pozicionet perëndimore.
Sipas deklaratës, liderët thanë se do të integronin më mirë perspektivat e vendeve në zhvillim në agjendën e ardhshme të G20 dhe do të forconin zërin e vendeve në zhvillim në vendimmarrjen globale.
Kryeministri indian Narendra Modi njoftoi se Deklarata e Liderëve ishte miratuar në ditën e parë të samitit të fundjavës G20 në Nju Delhi.
“Në anën e punës së palodhur të të gjitha ekipeve, ne kemi marrë konsensus mbi Deklaratën e Samitit të Liderëve të G20. Njoftoj miratimin e kësaj deklarate”, u tha Modi liderëve, përfshirë presidentin amerikan Joe Biden dhe krerët e qeverive dhe shteteve nga e gjithë bota.
“Në përputhje me Kartën e OKB-së, të gjitha shtetet duhet të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës për të kërkuar përvetësim territorial kundër integritetit territorial dhe sovranitetit ose pavarësisë politike të çdo shteti. Përdorimi ose kërcënimi i përdorimit të armëve bërthamore është i papranueshëm”, thuhet në deklaratë.
Konsensusi erdhi si befasi pasi G20 është thellësisht i ndarë në lidhje me luftën në Ukrainë, me vendet perëndimore që më herët kërkuan dënim të fortë të Rusisë në Deklaratën e Liderëve, ndërsa të tjerët kërkuan një fokus në çështje më të gjera ekonomike.
Ministria e Jashtme e Ukrainës tha se deklarata nuk ishte “asgjë për të qenë krenare”, duke shtuar se një prani ukrainase do t’u kishte dhënë pjesëmarrësve një kuptim më të mirë të situatës.
Megjithatë, kancelari gjerman Olaf Scholz tha se deklarata tregon një pozicion të qartë për pushtimin e Rusisë në Ukrainë, duke thënë se integriteti territorial i vendeve nuk mund të vihet në pikëpyetje me dhunë.
Samiti i 18-të i G20(Foto:CFP)
Kryeministri britanik Rishi Sunak tha se deklarata kishte “gjuhë shumë të fortë për luftën e paligjshme të Rusisë në Ukrainë”.
Nuk pati asnjë reagim të menjëhershëm nga Rusia, e cila po përfaqësohet nga ministri i Jashtëm Sergei Lavrov. Ai kishte thënë se do të bllokonte deklaratën përfundimtare nëse ajo nuk pasqyronte qëndrimin e Moskës për Ukrainën dhe krizat e tjera.
Deklarata gjithashtu bëri thirrje për zbatimin e nismës së Detit të Zi për rrjedhjen e sigurt të drithit, ushqimit dhe plehrave nga Ukraina dhe Rusia. Moska u tërhoq nga marrëveshja në korrik për atë që e quajti dështim për të përmbushur kërkesat e saj për të zbatuar një marrëveshje paralele që lehtëson rregullat për eksportet e saj të ushqimit dhe plehrave.
Duke përshëndetur Bashkimin Afrikan (AU) si një anëtar të përhershëm të G20, grupi tha se beson fuqishëm se përfshirja e AU do të kontribuojë ndjeshëm në adresimin e sfidave globale. Udhëheqësit riafirmuan angazhimin e tyre për të forcuar lidhjet e tyre dhe mbështetjen ndaj AU dhe përsëritën mbështetjen e tyre të fortë për Afrikën.
Kryeministri kinez Li Qiang tha të dielën se nevoja për të krijuar mekanizma më praktikë bashkëpunimi, për të ndërmarrë veprime konkrete dhe për të mbështetur vendet në zhvillim në adresimin më të mirë të sfidave të zhvillimit si ulja e varfërisë, mbledhja e fondeve, ndryshimet klimatike dhe siguria e ushqimit dhe energjisë.
Sipas deklaratës së përbashkët, grupi tha se ata do të përshpejtojnë zbatimin e plotë dhe efektiv të Axhendës 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm dhe do të rrisin financimin nga të gjitha burimet për përshpejtimin e progresit në Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDGs).
Presidenti i Brazilit Luiz Inácio Lula da Silva tha në samit se mungesa e përkushtimit ndaj mjedisit mbizotëron në botë, duke çuar në një emergjencë klimatike të paprecedentë.
Ai deklaroi se që nga Konferenca e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP) në Kopenhagë, Danimarkë, në vitin 2009, vendet e pasura duhet të kishin dhënë 100 miliardë dollarë në vit financime të reja dhe shtesë për klimën për vendet në zhvillim, por ky premtim nuk u përmbush kurrë. Agjencia e lajmeve raportoi të shtunën.
Kjo tregon se divergjencat midis vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim mbeten të pazgjidhura për çështjen e ndryshimeve klimatike dhe nuk ka gjasa që vendet e zhvilluara perëndimore të përmbushin premtimet e tyre në të ardhmen, thonë analistët.
“Megjithëse divergjencat po rriten midis fuqive të mëdha, G20 është ende mekanizmi shumëpalësh më përfaqësues që fokusohet në çështjet ekonomike globale.
Roli konstruktiv i Kinës për “G20-G21”
Kina do të thellojë në mënyrë të palëkundur reformën dhe do të zgjerojë hapjen për të promovuar zhvillim me cilësi të lartë dhe për të çuar përpara modernizimin e stilit kinez, tha Kryeministri Li.
Kryeministri i siguroi liderët në takim se Kina gëzon një perspektivë të ndritshme për zhvillimin e saj dhe do të injektojë më shumë shtysa të reja në rimëkëmbjen ekonomike globale dhe zhvillimin e qëndrueshëm.
“Ne jemi të gatshëm të bashkojmë duart me të gjitha palët për të bërë përpjekje dhe kontribute më të mëdha për Tokën tonë të përbashkët, shtëpinë e përbashkët dhe për të ardhmen e përbashkët të njerëzimit,” tha ai.
Megjithëse mediat perëndimore po përpiqen të reklamojnë temën rreth qëndrimit të Kinës ndaj samitit dhe divergjencave midis Kinës dhe Indisë mikpritëse për çështje si mosmarrëveshjet kufitare, Sherpa i G20 Amitabh Kant foli për median indiane News9 më 22 gusht, duke thënë se Kina është “një lojtar shumëpalëshe në G20”, dhe “Kina ka luajtur një rol konstruktiv në G20.”
G20 përbëhej nga 19 vende dhe BE, dhe tani është përfshirë edhe AU, duke e bërë grupin tani “G21”. Kina ka bërë përpjekje për të realizuar këtë zgjerim prej disa kohësh.
Mao Ning, zëdhënëse e Ministrisë së Jashtme kineze, tha të enjten se “Kina është vendi i parë që shprehu shprehimisht mbështetjen e saj për anëtarësimin e Bashkimit Afrikan në G20” dhe “Kina mbështet AU për të luajtur një rol më të madh në qeverisjen globale”.
Megjithatë, G20 është ende i rëndësishëm për qeverisjen globale, dhe me AU-në duke u bërë anëtare e përhershme e grupit, ajo është bërë edhe më përfaqësuese. Është e rëndësishme të marrësh pjesë në këtë ngjarje për të dëgjuar zërin e komunitetit ndërkombëtar dhe për të dëgjuar zërin e Kinës në samit, dhe vërejtjet e Kryeministrit Li e forcoi më tej rolin konstruktiv të Kinës brenda grupit, vunë në dukje ekspertët.
Ministri i Jashtëm i Indisë, Subrahmanyam Jaishankar tha se Kina, ishte mbështetës i rezultatit.
Foto:CFP
“Pikëpamjet dhe interesat e ndryshme ishin në lojë, por ne ishim në gjendje të gjenim gjuhën e përbashkët për të gjitha çështjet,” tha ai në një konferencë për shtyp.
Pikëpamjet e ndryshme mbi luftën kishin penguar marrëveshjen qoftë edhe për një komunikatë të vetme në takimet ministrore gjatë presidencës së G20 të Indisë deri më tani këtë vit.
G20 përbëhet nga 19 vende dhe Bashkimi Evropian. Megjithatë, ashtu si Afrika e Jugut ishte i vetmi anëtar afrikan i BRICS – së bashku me ekonomitë më të mëdha në zhvillim në botë të Brazilit, Rusisë, Indisë dhe Kinës – përpara pranimit të fundit të dy anëtarëve të rinj, ajo ishte i vetmi anëtar i G20 në kontinent.
Me anëtarësimin e AU në G20, grupi padyshim do t’i shtyjë këto përqindje në mënyrë të konsiderueshme. Në të vërtetë, Afrika tani ka hyrë në çështjet kryesore ndërkombëtare. “G21”, është një mundësi e shkëlqyer për vendet afrikane për t’u ngulitur më tej në sistemin global të tregtisë dhe ekonomisë, veçanërisht nën krijimin e Zonës Afrikane Kontinentale të Tregtisë së Lirë. Në vitin 2022, Afrika kishte një GDP kolektive rreth 3 trilion dollarë në një treg të përbërë nga zona më e madhe e tregtisë së lirë në botë për nga popullsia, me më shumë se 1.3 miliardë njerëz. Shpresohet që G20 do të ndihmojë Afrikën të godasë tregjet globale për produktet e saj.
Meqenëse ekonomia botërore është nën presion në rënie dhe zhvillimi i qëndrueshëm global përballet me shumë sfida, G21 duhet të forcojë partneritetin dhe të punojë së bashku për të adresuar këto sfida në ekonominë dhe zhvillimin ndërkombëtar përballë fateve të përbashkëta të njerëzimit./cri
