Tërmetet dhe fatkeqësitë e tjera natyrore tronditin sistemet politike”, shkruajnë Bruce Bueno de Mesquita dhe Alistair Smith, autorë të librit më të shitur të Manualit të Diktatorit: Pse sjellja e keqe është pothuajse gjithmonë një politikë e mirë, shkruan Al-Monitor.
Nëse një fatkeqësi natyrore mund të rrëzojë një qeveri, thonë autorët, varet nga dy gjëra: madhësia e “koalicionit fitues” të sundimtarit, një masë e demokracisë ose mbështetje popullore (sa më e vogël, aq më mirë për të qëndruar në pushtet pas fatkeqësive të tilla), dhe sa kohë ka qenë sunduesi në pushtet (sa më gjatë aq më mirë).
“Rreziku është më i madh për demokracitë sesa për diktaturat,” tha Bueno de Mesquita, profesori i politikës Julius Silver në Universitetin e Nju Jorkut, në një intervistë ekskluzive me Al-Monitor.
Qytetarët i mbajnë demokracitë përgjegjëse për qeverisjen e mirë, veçanërisht në përgjigje të fatkeqësive si tërmetet, e më shumë gjatë viteve të zgjedhjeve. Diktaturat nuk përjetojnë një përgjegjësi të tillë.
Dhe kjo do të thotë se pasojat e tërmetit do të jenë më problematike për presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan sesa për homologun e tij sirian Bashar al-Assad. Erdogan ka 20 vite në pushtet, qoftë si president apo kryeministër, por ai do të përballet me votuesit më 14 maj në një garë të ngushtë.
Presioni ndaj Erdoganit është masiv. Gati 20,000 kanë vdekur deri më tani në Turqi si pasojë e tërmetit. Ndër 10 provincat turke që janë në zonën e katastrofës, shtatë (Adiyaman, Malatya, Kilis, Gaziantep, Kahramanmaras, Osmaniye, Sanliurfa) kontrollohen nga kryebashkiakët e Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) të Erdoganit; Dijarbakiri kontrollohet nga një administrues i besuar i caktuar nga qeveria; dhe vetëm dy (Adana dhe Hatay) administrohen nga partia opozitare.
Me fjalë të tjera, tërmeti goditi qendrën kryesore elektorale të Erdoganit dhe ai duhet t’u tregojë atyre se mund t’ia dalë përpara zgjedhjeve që po afrohen.
“Që Turqia është në mënyrë të arsyeshme demokratike e vë Erdoganin dhe AKP-në në rrezik të lartë”, thotë Bueno de Mesquita.
Nuk është për t’u habitur që tërmeti është bërë çështja numër një e fushatës.
“Me zgjedhjet kritike të dyfishta të Turqisë vetëm disa muaj larg, liderët politikë të Turqisë i kanë kushtuar të gjithë fjalët unitetit politik”, shkruan Nazlan Ertan. “Megjithatë, ndërsa zemërimi i njerëzve rritet së bashku me numrin e të vdekurve, publiku, opozita dhe media kanë filluar të fajësojnë si përgjigjen ndaj tërmetit dhe ndërtimin e ndërtesave të dobëta që kushtuan jetë njerëzish.”
“Me ekonominë e saj tashmë të brishtë, Turqia tani përgatitet për një deficit buxhetor në rritje, presione të reja inflacioniste dhe një goditje ndaj produktit të saj të brendshëm bruto (GDP)”, shpjegon Mustafa Sonmez.
Erdogan ka pasur një kthesë ylli në skenën botërore që nga pushtimi i Rusisë në Ukrainë, duke e pozicionuar veten si një ndërmjetës kryesor midis Vladimir Putin dhe Volodymyr Zelenskyy. Ai është mbështetësi i fundit për anëtarësimin në NATO për Suedinë.
Që nga tërmeti, ai e ka vënë rrjetin e tij në punë për vendin e tij, duke u treguar si ai me lidhjet ndërkombëtare për të ofruar mbështetje ndërkombëtare për Turqinë në këtë kohë kritike.
Erdogan ka zbatuar gjithashtu kompetenca emergjente për t’u marrë me tërmetin. Disa vëzhgues shqetësohen se fuqitë mund të përdoren gjithashtu për të shtypur edhe më tej mediat kritike, apo edhe për të shtyrë zgjedhjet.
/Argumentum.al