Florian Bieber
Kur i kam shkruar këto rekomandime të destinuara për autokratin ballkanik, në blog-un e Shkollës Londineze për ekonominë, mbi bazën e leksioneve që pata mbajtur atje në vitin 2015, nuk ma merrte mendja se sa popullore do të jenë këshillat e mia ironike.
Këto këshilla në fakt nuk janë një grumbull rekomandimesh, por synojnë të ndriçojnë mekanizmat me të cilët të fuqishmit lokalë (gjithmonë këta janë meshkuj) qeverisin shtetet në Ballkan, duke bërë sikur janë të orientuar demokratikisht dhe reformistë të mëdhenj, ndërsa në praktikë përdorin të gjitha metodat autokratike. Në kohën kur i kam pas shkruar këto rekomandime për sunduesin ballkanik më frustronte fakti se të huajt i anashkalonin plotësisht këto formate sjelljesh, se qeveritë perëndimore dhe Bashkimi Europian vazhdojnë t’u bëjnë lajka sunduesve autokratë në rajon e kësisoj t’u ofrojnë legjitimitet dhe t’i forcojnë. Duke gjykuar nga popullariteti i këtyre rekomandimeve dhe reaksioneve që kanë arritur deri te unë, ata kanë goditur në shenjë dhe kanë drejtuar gishtin te një problem serioz.
***
I dashur sundues ballkanik
Të përgëzoj për fitoren në zgjedhjet e fundit
Ma merr mendja se tani do të dëshiroje të qëndrosh përgjithmonë në pushtet. Kjo nuk është aq e thjeshtë sikur ka qënë një herë e një kohë, por akoma është ende e realizueshme, nëse i përmbahesh këshillave si më poshtë.
Mbaje mend mirë se vlerësimi që je reformator dhe demokrat i mirë gjithmonë vlen më shumë nëse vjen nga të huajt, nga Bashkimi Europian apo nga vëzhgues e organizata ndërkombëtare. Ata në gjykimin e tyre mund të jenë më të rreptë se publiku vendas, por ama janë të informuar keq dhe ndoshta shumë shpejt kanë për ta humbur interesin për ty.
- Kontrollo zgjedhjet, jo në ditën e votimit, por këtë bëje më parpara.
Ndonjë nga paraardhësit tuaj mundej t’ia lejonte vetes që thjeshtë të mbushte kutitë me fletë votimi, të ngrinte të vdekurit për të votuar për ata, ose më mirë, të përkujdeseshin të mos kishin kundërkandidatë. Por kjo tashmë nuk është e mundshme. Sot nënkuptohet se duhet të fitosh në zgjedhje dhe të sigurosh mbështetjen e të huajve. Bota ndoshta sot është më pak buzëhollë kur bëhet fjalë për Kaukazin apo Afrikën, por nëse qeveris në Ballkan, duhet të tregohesh demokrat i mirë. Natyrisht, sunduesi im i dashur, kjo nuk do të thotë se domosdoshëmriosht duhesh të jesh i tillë.
Vëzhgo zgjedhjet në radhë të parë si shans për të forcuar pozitat tuaja. Zgjidhe me kujdes momentin kur duhet t’i shpallësh zgjedhjet: zgjedhjet e sheshta të jashtëzakonshme të ofrojnë mundësinë ta zësh opozitën gafil në një moment kur popullariteti yt është në kulm. Ka mjaft mënyra nëpërmjet të cilave, pa ndonjëfarë investimi të madh, të fitosh mjaft vota. Shqyrto edhe mundësinë të ofrosh para që të mos votojnë (sëpaku atya që votojnë për kundërshtarin tënd). Gjithashtu është e dobishme që përfaqësuesit e opozitës t’i paraqesësh si të dyshimtë, devijantë seksualë, jo besnikë dhe në përgjithësi individë problematikë.
2.Kontrollo mediat, përpiqu të ketë shumë zëra të ndryshëm, por që të gjithë të thonë të njejtën gjë, dhe, gjithmonë mbajë pranë vetes qenin e tërbuar.
Përsa i përket terrenit vendas për qëndrimin në pushtet aleatët më të rëndësishëm ke mediat.
Nuk je me pronari i tyre sikurse ishin paraardhësit tuaj. Por ama dihet mirë se sot nuk ka shumë media të pavarura ekonomikisht. Do t’i kontrollosh më lehtë nëse siguron mundësinë që reklamuesit të blejnë hapësirë reklamuese vetëm në mediat që flasin mirë për ty (mos haro se je reklamuesi më i madh në vend). Ndoshta shumë gazeta dhe stacione TV janë pronësi e kompanive mediatike perëndimore të cilave u intereson më shumë përfitimi sesa cilësia e informimit, ose shumë shumë janë në duart e biznesmenëve lokalë te të cilët me siguri ke për të gjetur disa taksa të prapambetura të papaguara.
Gazetarët nganjëherë mund të jenë kokofortë, por mënyra më e mirë për t’i vënë në rresht është që herë pas here t’i kërcënosh, kurrë publikisht, por gjithsesi bëju presion disave. Pastaj shumica menjëherë do t’i kthehen autocensurës.
3. Fol shpesh për Bashkimin Europian dhe dëshirën për t’u anëtarësuar, por kujdesu që sinjalet që u dërgon të jenë sa më kontradiktore.
Ndoshta edhe nuk e kupton fort mirë projektin e Bashkimit Europian ose as që e çan fort kokën për të, por shprehja e dëshirës për t’u antarësuar në BE thjesht nënkuptohet. Sepse pa këtë ndoshta edhe nuk do të fitoje në zgjedhje, dihet se sot të gjithë duan të hyjnë në Bashkimin Europian. Gjithashtu, nëse nuk tregon mjaftueshëm mbështetje për hyrje në BE, mund të përfundosh shumë lehtë në periferi të politikës, sepse për formimin e qeverisë të nevojitet bekimi i tyre. Për këtë shfaq dëshirë të anëtarësohesh, por ji i papërcaktuar dhe i pavendosur në deklaratat tuaja. Nëse e tepron me prirjen drejt Bashkimit Europian, kjo mund të interpreëtohet sikur përpiqesh në mënyrë të tepruar të fitosh partnerë të cilëve nuk u bëhet vonë për ty. Për këtë herë pas here shfaq edhe dyshime te projekti europian.
4. Fol për luftën kundër korrupsionit dhe reformat. Fol e fol, e nganjëherë edhe rras brenda ndonjërin prej tuajve.
Kush është dakord sot për korrupsionin? Askush në botë! Kjo do të thotë se nuk ka temë më të sigurtë për fushatën zgjedhore dhe çdo sebep tjetër. Do të ishte me shumë përfitim që të tregohesh si luftëtar i pakomprometueshëm kundër korrupsionit, dhe politikanët e korruptuar t’i paraqesësh si armiqtë më të mëdhenj të pushtetit tënd. Kësisoj do të hedhësh një hije korrupsioni edhe mbi opozitën.
Natyrisht, nëse nuk je i gatshëm të tolerosh deri në njëfarë mase korrupsionin vështirë se mund të qëndrosh në pushtet. Por kujdesu që në këtë luftë, herë pas herë të arrish edhe ndonjëfarë suksesi, që ndokënd ta frikësish dhe ta dërgosh në gjyq. Mos harro se arrestimi gjithmonë është më i rëndëishëm se vendimi i gjyqit. Madje arresto edhe ndonjërin prej tuajve. Kjo do të duket diçka serioze. Me përfitim janë edhe lajmet mediatike mbi stilin tënd të thjeshtë të jetës, ndërsa në deklarimin e pronës mund t’i lejosh vetes edhe paksa liri krijuese.
5. Zgjidh problemet me fqinjët, në mënyrë që të të falenderojnë, por krijo të reja në mënyrë që të ruash popullaritetin.
Bashkimi Europian dhe të huajt në përgjithësi kanë shumë qejf kur bie dakord me fqinjët, e kësisoj nuk do të ishte keq të ndash pak kohë dhe t’i vizitosh, jo sepse ata kanë hotele më të mirë në bregdet: bisedoni për bashkëpunimin rajonal dhe mbi të ardhmen europiane të përbashkët (të rekomandoj librin tim: Njëqind fjalime të rastit për sundimtarët ballkanikë).
Natyrisht, problemet e reja dhe të vjetra me fqinjët janë të dobishme për të ruajtur pozita të mira brenda vendit. Kësisoj mund ta largosh vëmendjen nga problemet e tjera dhe të fitosh edhe një rast të mirë për rreshtimin rreth flamurit. Nuk ka gjë më të mirë për të ngritur popullaritetin brenda vendit sesa të pështysh mbi komshinjtë. Por, kujdes, duhet të gjesh masën e duhur – në të njëjtën kohë të përmbushësh dëshirat e të huajve dhe të lumturosh publikun vendas.
6. Zgjidh miq të llojeve të ndryshme jashtë vendit; disave do t’u pëlqesh për atë që je, disa të tjerëve për atë që pohon se je.
Bashkimi Europian është investitori më i madh në vendin tënd, njëkohësisht donator dhe shansi më i madh për të ardhmen, por mos u kufizo vetëm te BE-ja. Nëse flirton paksa me të tjerat, përfaqësuesit e BE-së do të bëhen xhelozë e kësisoj do të të kushtojnë më shumë vëmendje. Gjithashtu do të tregohesh se je njeri që bën sipas kokës tënde. Mos harro se ka investitorë dhe donatorë që nuk vënë aq shumë kushte sa Bashkimi Europian. Një pjesë të këtyre mjeteve mund t’i përdorësh për të paguar shërbimet brenda vendit. Mos harro se gjithmonë ekziston mundësia që ata të të përdorin ty, e për pasojë mos u befaso nëse një ditë e humbasin interesimin për ty.
7. Punëso votuesit tuaj, pusho nga puna të tjerët.
Mënyra më e sigurtë për të qëndruar në pushtet është tu japësh punë votuesve tuaj. Ke në dispozicion një numur të madh vendesh pune, që nga eksperët e deri te guzhinerët.
Kur të gjithë ta kuptojnë se anëtarësimi në partinë tënde është kriteri kryesor për të fituar një vend pune, kjo ty dhe partisë tënde do t’i sjellë shumë mbështetje dhe vota. Nëpunësi në sektorin publik do të të sigurojnë me dhjetra vota vetëm e vetëm për të ruajtur vendin e punës. Kundërshtarët pushoji nga puna, si në administratën shtetërore ashtu edhe në sektorin privat (sepse ti je ai që kontrollon fluskin e parave në vend). Nëse kjo nuk është e mundur, pushoju baballarët, nënat, vëllezërit, motrat. Ka shumë mënyra për t’i detyruar të mendohen mirë para se të flasin për ty.
8. Shteti i së drejtës- qeverisja jote e drejta jote.
Të huajt kanë shumë qejf të flasin për shtetin e së drejtës. Përsa të përket ty, sunduesi im i dashur ballkanas, të rekomandoj të përgatisësh një magazinë të mirë planesh dhe strategjish. Por në praktikë më e rëndësishmja është që këta ligje të jenë shumë të ndërlikuar dhe të mos zbatohen në mënyrë universale dhe gjithmonë të përmbajnë në vetvete disa elementë paligjshmërie të cilët, sipas nevojës, mund t’i shfrytëzosh. Përshembull, demonstrantët mund t’i ndëshkosh me gjoba të rënda për shkak të pengimit të qarkullimit, por ka edhe rregulla të tjera të dobishme me të cilët do t’u tregosh atyre se e drejta në shtetin e së drejtës është vetëm e drejta jote.
9. Mos u lidh pas ideologjive, nga kjo vetëm do të të dhëmbë koka.
Mos u kap pas ndonjë ideologjie të përcaktuar qartë, sepse kësisoj lidhesh pas qëndrimeve që më vonë do të të kriojnë probleme. Përqëndroju në synimet e përcaktuara, sikurse janë Europa, liria, begatia, dhe hiq dorë nga ambicie tejet konkrete.
Do të ishte mirë që në cilësinë e anëtarit me të drejta të plota ose edhe të vëzhguesit t’i bashkohesh ndonjërës prej familjes europiane ose ndërkombëtare të partive, sikurse është Internacionalja socialiste apo Partia popullore europiane. Kjo do të të ofrojë njëfarë legjitimiteti në skenën ndërkombëtare dhe do të zbutë kritikat që vinë nga jashtë. Por kurrsesi mos u përziej me ideologjinë- askush nuk ta ka dhënë votën për shkak të ideologjisë tënde. Votojnë për ty për atë që ti përfaqëson dhe për shkak të vendit të punës që i ke dhënë ndonjë kushëriri.
10. Premto ndryshime dhe përpiqu të mbetet gjithçka njëlloj.
Të gjithë kërkojnë ndryshime. Votuesit tuaj, në gjendjen e krizës ekonomike kanë kaluar 28 nga 35 vitet e fundit dhe tani duan ndryshime për mirë. Prandaj kurrë mos thuaj se gjithçka do të mbetet siç ka qënë, por vizatoju ndonjë pamje të së ardhmes më të bukur. Ndryshimet janë punë me rrezik. Prandaj lër çdo gjë siç është, sepse ndryshimet është lehtë t’i premtosh, por në jetën reale janë vetëm rrezik i panevojshëm. Premtimi i ndryshimeve nënkupton fushatë të pandërprerë. Udhëhiqe kabinetin tënd sikur të jetë shtab zgjedhor. Kështu ke për të lënë përherë përshtypjen e një politikani energjik dhe do të jesh i gatshëm në çdo moment për zgjedhje të parakohëshme. Do të dukesh sikur je në opozitë, megjithëse ka kohë që nuk je më i tillë. Mënyra më e mirë që të bisedohet për temën e ndryshimeve janë deklaratat për ndryshimin e përbërjes së qeverisë, ndryshimet e shpeshta të politikës shtetërore dhe shpallja e planeve të mëdha për të ardhmen.
I dashur sundues ballkanik
Pushteti është si vallëzim buzë kraterit të vullkanit. Që të përvetësosh pushtetin duhet të tregohesh se je demokrat dhe se je për anëtarësimin në Bashkimin Europian. Që ta ruash pushtetin, duhet t’i harosh premtimet që ke dhënë. Sepse përndryshe pushtetin do të ta marrë dikush tjetër dhe do të të rrasë në burg. Për këtë duhet të gjesh atë linjë të hollë mes gjërave që duan të dëgjojnë votuesit tuaj dhe atë që dëshiron të dëgjojë Bashkimi Europian dhe ndërkohë të bësh diçka të tretë.
Të uroj sukeses. Ka sundues që kjo punë u ecën mjaft mirë dhe ti, me pak praktikë, mund të jesh njëri prej tyre.
*Përktheu për Argumentum Xhelal FEJZA
https://ëëë.bibliotekaxxvek.com/pro%C2%ADlog-sa%C2%ADve%C2%ADti-bal%C2%ADkan%C2%ADskom-kne%C2%ADzu/